Thư Viện 4 Phương

Chương 1

ừng, dừng lại! Dừng! Thật là tồi tệ! 

Trợ lí đạo diễn Grinevich giận dữ vỗ tay và quay lại phía người phụ nữ ngồi bên cạnh. 

— Thấy chưa? - ông nói thiểu não. - Những người đẹp này không đủ sức làm nổi cái điều đơn giản nhất. Đôi khi tôi thật tuyệt vọng, tôi có cảm giác là tôi sẽ chẳng đạt được gì với vở diễn này. Dù họ có thể hiện vai diễn nào đi nữa thì mỗi cô đều cố tỏ cho người ta thấy các ưu thế của cô ta và nhất thiết phải được mọi người thấy rõ. Larixa! 

Một cô gái dong dỏng cao mặc áo thun màu sẫm đi lại gần sàn diễn và ngồi xuống một cách yểu điệu, co một chân lên, còn chân kia tì vào ngực. 

— Larixa, cô là ai? - Grinevich hỏi một cách nghiêm khắc, - cô đóng vai một chú chó tạp chủng, nó là trái quả của một mối tình bị cấm đoán giữa chú Focster và cô ả Bolonca. Cô cần phải là tinh nghịch, thân thiện, hơi xăng xái. Nhưng cốt yếu - cô phải nhỏ. Nhỏ con, hiểu chưa? Bước ngắn, không một động tác rộng phóng khoáng. Vậy mà cô đã diễn thế nào với tôi cơ chứ? Loại chó săn Nga chăng? Tất nhiên, như thế cô sẽ tiện phô diễn thể hình tuyệt diệu của mình hơn. Ở đây, cô bé ạ, không phải cuộc thi sắc đẹp, ở đây chẳng ai cần thể hình của cô. Tôi muốn nhìn thấy một con chó tạp chủng nhỏ bé, chứ không phải tấm thân quyến rũ của cô. Rõ chưa? 

Larixa nghe nhíu lông mày và đung đưa cái chân thanh thoát. 

— Nếu tôi có vú thì bây giờ phải xẻo nó đi, để đóng vai con chó này à? - cô ném ra gay gắt. 

— Cô có muốn tôi nói cho cô cần phải làm gì không? - Grinevich đáp vẻ cầu hoà. - Hãy thôi tự ngắm mình, đấy là tất cả bí mật. Hãy đi làm việc đi. Larixa! 

Larixa chậm chạp đứng lên và đi vào bên trong sân khấu. Tất cả những gì cô nghĩ lúc này về trợ lí đạo diễn Grinevich là những chữ rực lửa được ghi trên tấm lưng nuột nà của cô, còn những dấu ngắt câu trong dòng tràng giang đại hải không dễ chịu được biểu hiện bằng những chuyển động khiêu khích của cặp mông tròn và đôi vai như chuốt gọt. 

Nạn nhân tiếp theo bị Grinevich chỉ trích nhảy từ sân khấu xuống và tựa vào vai cô. 

— Sao, Gena, anh cũng tồi tệ à? - cô hỏi rầu rĩ. 

— Ira yêu quý ơi, trong cuộc đời này em là một cô gái rất tốt. Miễn bàn, đó là ưu điểm của em mà vì thế tất cả bọn anh đều yêu em. Nhưng em diễn thì cứ như một con chó nghiệp vụ lông ngắn bẩn thỉu. Khi bằng những phương cách chó của mình em muốn làm sáng tỏ thái độ với những nhân vật khác, thì em quả là vụng về. Luôn luôn em vẫn nguyên là Ira đáng yêu, và em cảm thấy xấu hổ vì con chó của mình, con chó vốn vẫn xử sự một cách thô lỗ và không công bằng. Em thương xót tất cả những ai bị nó liếm, và điều đó thấy rất rõ. Hãy bỏ cá tính của mình đi, được không? Đã bước ra sân khấu - hãy quên đi em là ai, hãy quên đi điều cha và mẹ đã dạy em. Em đang trong nhóm những con chó - ông trùm hợp pháp, em là mạnh nhất, em đang củng cố và giữ uy tín và quyền lực của mình. Em là con kền kền loại nhất và không được ngại ngần về điều đó. Và đừng cố diễn nhân vật của mình tốt hơn so với tác giả đã nghĩ ra. Thoả thuận thế nhé? 

Ira lặng lẽ đi lên sân khấu, còn Grinevich lại quay sang người cùng trò chuyện với mình: 

— Cô nghĩ thế nào, Naxtia, có thể tôi đã bày ra những thứ đó hoàn toàn vô ích? Từ thời còn ở đại học Sân khấu tôi đã có mơ ước dựng một vở kịch về cuộc sống của những con chó. Tôi mê sảng bởi ý tưởng này, trở trăn với nó. Cuối cùng đã tìm ra tác giả, thuyết phục ông ấy viết vở kịch, sau đó gần như là phải quỳ xuống mà cầu xin để ông ấy sửa lại cho nó thành ra như tôi muốn. Sau đó đã cầu cạnh đạo diễn để ông đồng ý dựng. Bấy nhiêu năm, bấy nhiêu sức mất đi. Mà kết quả hoá ra là các diễn viên trẻ không biết đóng thế nào. 

— Họ không biết đến thế ư? - Naxtia quan sát các diễn viên từ đầu buổi diễn tập, hỏi một cách ngờ vực. - Tôi hiểu là anh lo gì rồi, nhưng điều đó thì không cách nào học được, điều đó chỉ có thể hiểu nổi ngay trên chính kinh nghiệm của bản thân. Ở đây thì chẳng đạo diễn, chẳng nhà sư phạm nào giúp nổi. Cần phải dạy họ không ngừng yêu bản thân, ngoại hình của mình, cá tính của mình, nhưng không được quên, anh Grinevich thân mến ạ, rằng nói chung thì điều đó là phản tự nhiên. Nếu anh bỏ công sức đọc các sách về tâm thần học và phân tích tâm lí, chắc anh sẽ biết rằng, sự phủ nhận trọn vẹn các nhân phẩm và giá trị của chính bản thân là dấu hiệu của một tâm lí không bình thường. Một người khoẻ mạnh bình thường cần phải yêu và trân trọng bản thân.. Tất nhiên không đến mức ích kỉ, mà trong giới hạn hợp lí. Anh muốn để bên ngoài sàn diễn các diễn viên là những cá thể, với mọi ưu khuyết điểm của mình, còn khi bước ra sân khấu, lập tức đã mất đi cái cốt lõi bên trong và biến thành, tỉ như, một cục đất sét mà từ đó anh nặn gì thì được nấy. Anh cố đạt đến điều ấy, đúng không? Tôi khuyên anh nên mời một nhà tâm lí về đoàn. 

— Mà... có lẽ, phải..., chắc cô nói đúng. - nghe Naxtia nói nhưng vẫn không ngừng theo dõi các diễn viên trên sàn diễn, Grinevich lẩm bẩm vẻ không tin lắm. - Dù tôi không tin chắc điều đó. Victor! Này Victor! Lại đây! 

Một chàng trai khổng lồ gân guốc diễn vai con chó loài Labrador đen, đi xuống dãy ghế đầu, thả phịch người xuống ghế bành, và lấy khăn lau mặt và cổ. 

— Gì thế, anh Grinevich? - anh ta thốt ra, gần như ngạt thở. - Lại không phải như thế à?  

— Không. Tôi không hiểu, tại sao cậu không đạt được cái cảnh diễn với con chó xù què. Gì cản trở cậu vậy? 

Victor nhún đôi vai vạm vỡ bóng loáng vì mồ hôi. 

— Không biết. Tôi không thể hiểu nổi. Tôi còn trẻ, ngu ngốc, còn con xù - già và què. Tôi không hiểu tại sao tôi trẻ hơn và mạnh hơn, và phải đuổi nó khắp sàn diễn cứ như nó ngang bằng với tôi. Còn nó thì kiêu hãnh và không muốn cho thấy rằng, nó mệt nhọc đùa giỡn cùng với tôi. Chỉ khi nó ngã vì kiệt sức, tôi cần phải đoán ra và hổ thẹn. Đúng không? 

— Đúng. Vậy cái gì cản trở cậu? Cậu không biết cách thể hiện thế nào là hổ thẹn hả? 

— Vấn đề không phải ở đó. Đơn giản là tôi không cảm thấy xấu hổ. Anh hiểu đấy, Surich chạy nhẹ nhàng đến như vậy khắp sân khấu, nên khi cậu ta ngã xuống như chết rồi - tại sao tôi chẳng thấy thương hại gì cậu ta cả. 

Surich vốn là kiện tướng thể thao về môn điền kinh, đóng vai con chó xù già chạy nhẹ nhõm và đẹp, và khi anh ta ngã nằm im bất động, nó giống như sự giả vờ. 

Grinevich nhìn Naxtia bằng cặp mắt đầy tuyệt vọng: 

— Lại cũng là chân lí! Và ở đây cũng y như thế! 

Naxtia không phải là diễn viên và công việc của có chẳng có điểm gì chung với nhà hát. Với Grinevich, có thời chị đã từng sống chung trong một ngôi nhà, trên cùng một chiếu nghỉ cầu thang, và từ khi ông bắt đầu làm việc trong nhà hát, đều đặn một năm ba, bốn lần, chị đến chỗ ông xem các buổi tổng diễn tập. Chị đến chỉ với một mục đích duy nhất: xem và học, những hình tượng khác nhau nhất được nặn ra bằng cách nào nhờ những sắc thái cử chỉ uyển chuyển nhỏ nhất. Grinevich không phản đối những cuộc thăm thú này, ngược lại, thường rất hài lòng khi cô bạn cũ đến. Grinevich nhỏ con, với bộ mặt chú lùn kì quái nhưng buồn cười, đã nhiều năm trộm yêu Naxtia và cực kì tự hào rằng cho đến tận giờ vẫn không một ai, kể cả Naxtia, đoán ra điều này. 

— Chỗ tôi đây đầy rẫy Madong và Van Damm, - ông tiếp tục càu nhàu vẻ giận dữ. - Những người đẹp và các nhà thể thao yêu bản thân hơn là nghề diễn viên và nhà hát. Chứ sao! Bấy nhiêu năm lao động kiên trì, luyện tập, mồ hôi, kỉ luật, ăn kiêng mà, tiếc làm sao, nếu không ai nhìn ra và đánh giá được điều đó. Giải lao nửa tiếng! - ông hét to. 

Grinevich và Naxtia đi vào quầy hàng và lấy mỗi người một tách cà phê không ngon, chỉ hơi âm ấm. 

— Naxtia này, cô sống thế nào? Gia đình và công việc ra sao? 

— Vẫn cứ thế thôi. Mẹ ở Thuỵ Điển, bố đi dạy, chưa có ý định nghỉ hưu. Một loại người này giết một loại người khác và không hiểu sao người ta lại không muốn trừng trị chúng. Chẳng có gì mới mẻ cả. 

Grinevich khẽ vuốt tay Naxtia. 

— Cô mệt mỏi? 

— Rất mệt, - chị gật đầu, không ngẩng mắt khỏi tách cà phê. 

— Có thể, cô chân công việc của mình rồi? 

— Anh nói gì lạ! - Naxtia ngẩng đầu và nhìn trợ lí đạo diễn với vẻ trách móc. - Sao anh lại nói thế! Tôi mệt kinh khủng vì công việc, trong nó có lắm thứ bẩn thỉu, cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, nhưng tôi yêu nó. Grinevich, chính anh biết, tôi biết làm nhiều thứ, tôi chắc cũng có thể kiếm được nhiều hơn hẳn bằng nghề dịch, ấy là chưa nói về nghề dạy kèm. Nhưng tôi không muốn làm gì ngoài công việc của mình. 

— Chưa lấy chồng chứ? 

— Câu hỏi thường trực! - Naxtia cười to. - Anh hỏi tôi mỗi lần khi chúng ta gặp nhau. 

— Câu trả lời… 

— Cũng thường trực. Thì tôi đã nói: không có gì mới mẻ xảy ra trong cuộc sống của tôi rồi mà. 

— Nhưng cô có ai đó chứ? 

— Tất nhiên. Vẫn có Alexei. Cũng thường trực nốt. 

Grinevich đẩy chiếc tách ra và chăm chú nhìn Naxtia. 

— Này, cô có cảm thấy rằng, đơn giản là cô buồn chán trong cuộc sống đơn điệu của mình? Hôm nay tôi chẳng thích cô gì cả. Lần đầu tiên tôi trông thấy cô thế này, mà tôi thì vốn biết cô từ... xin Chúa cho trí nhớ... 

— Hăm bốn năm. - Naxtia mách nước. - Khi gia đình anh chuyển đến, tôi lên chín, còn anh mười bốn. Đúng lúc người ta phải kết nạp anh vào Đoàn, nhưng vì việc chuyển nhà anh đành phải đổi sang trường khác, mà ở đấy người ta nói, đối với họ, anh là người mới và họ không thể giới thiệu anh vào Đoàn. Vậy là tất cả được kết nạp Đoàn ở lớp tám, còn anh - ở lớp chín. Hồi ấy anh đau khổ ghê gớm. 

— Tại sao cô biết? - Grinevich sửng sốt. - Lúc ấy chúng ta chưa nói chuyện với nhau, đối với tôi cô mới chỉ là một con nhãi. Tôi nhớ chính xác là chúng ta đã kết bạn như thế nào, khi các cụ thân sinh mua cho tôi với cô hai con chó con giống hệt nhau. Còn trước đó, theo tôi, thậm chí tôi chưa vào nhà cô. 

— Thế nhưng bố mẹ anh lại thường sang. Và đã kể tất cả về anh, về Đoàn, về cô bé ở lớp mười và về bài kiểm tra vật lí. 

— Về bài kiểm tra nào cơ? - trợ lí đạo diễn hỏi vẻ không hiểu. 

— Cái bài mà anh đã không muốn làm ấy. Anh tắm nước nóng, gội đầu và mặc độc một chiếc áo ngủ, đi chân trần ra ban công đầy tuyết, lúc đó là vào tháng hai. Chính ở đó bố mẹ đã tóm được anh. 

— Và sao nữa? 

— Chả sao cả. Sức khỏe của anh rất tốt, nên buộc phải viết bài kiểm tra. 

— Ôi thử nghĩ xem! - Grinevich cười toáng. - Tôi hoàn toàn không nhớ chuyện ấy. Cô không bịa ra đấy chứ? 

— Tôi không bịa. Anh biết là trí nhớ của tôi tốt mà. Còn nói tôi buồn chán vì cuộc sống đơn điệu thì anh không đúng. Tôi chưa bao giờ buồn chán cả. Luôn luôn có gì đó để suy ngẫm, thậm chí với cuộc sống đơn điệu. 

— Nhưng dù sao thì cô vẫn chua chát thế nào ấy, Naxtia ạ, ai đã xúc phạm cô chăng? 

— Điều đó sẽ qua thôi, - chị mỉm cười buồn. - Sự mệt mỏi, bão từ, cuộc diễu binh của các hành tinh... Tất thảy sẽ qua đi. 

*

Chẳng có gì vô nghĩa hơn nghỉ phép vào tháng mười một! Vào những tháng có tuyết có thể trượt tuyết, vào tháng ba, tháng tư mặt trời đầy sức sống của những nhà nghỉ vùng nước khoáng Cavcaz rót sức lực vào cơ thể đã yếu đi do thiếu vitamin qua mùa đông, việc nghỉ phép từ tháng năm đến tháng tám thì nói chung chả nói làm gì, tháng chín, tháng mười - mùa đẹp trời nhất dọc các bờ biển phương nam ấm áp. Còn tháng mười một? Tháng mười một - tháng buồn tẻ nhất, khi sự quyến rũ màu vàng đã biến đi và và sự tất yếu của những ngày lạnh tới đằng đẵng đang trở nên hiển hiện. Tháng mười một buồn nẫu ruột, bởi mưa và sự bẩn thỉu vào tháng ba, tháng tư là điềm báo trước của sựấm áp và niềm khoan khoái, vào thời kì ngay trước mùa đông lại phủ lên nỗi u sầu và xót xa. 

Không, không một người thông minh nào lại đi nghỉ phép vào tháng mười một cả. 

Chánh thanh tra đặc nhiệm của cơ quan điều tra hình sự Sở Công an Moskva, thiếu tá Naxtia, ba mươi ba tuổi, tốt nghiệp đại học Luật, là một người rất và rất có tư duy sáng suốt. Ấy thế nhưng chị lại nghỉ phép vào đúng tháng mười một! 

Tất nhiên kì nghỉ phép này vốn được tính toán hoàn toàn theo kiểu khác. Lần đầu tiên trong đời, Naxtia đi điều dưỡng, thêm nữa là đến một viện rất đắt đỏ và có sự phục vụ và chữa bệnh tuyệt vời. Nhưng sau hai tuần chị đã bỏ đi khỏi đấy, bởi vì tại viện điều dưỡng này xảy ra một vụ giết người và vì nó chị đã buộc phải tham dự vào những quan hệ phức tạp và rắc rối, thoạt đầu với cơ quan điều tra hình sự địa phương, sau đó là với mafia địa phương. Còn khi vụ án mạng, thoáng qua thì chẳng có gì đặc biệt, được khám phá, thì đằng sau nó kéo theo một chuỗi những tội ác khủng khiếp, nên Naxtia đã vội rời viện điều dưỡng hiếu khách, không chờ nổi đến lúc những đối tượng mà chị đã quen biết bị bắt. Và kết quả - tháng mười một, nghỉ phép, tâm trạng xấu, sức khoẻ tồi tệ, tóm lại, tất cả ba mươi ba cái sự khoan khoái chả thấy đâu. 

***

Ra khỏi nhà hát, Naxtia chậm rãi đi dọc theo đại lộ về phía metro, cố để kịp quyết định sẽ đi đâu trước khi ngồi lên toa xe: về nhà mình hay đến chỗ bố dượng. Chị đã có quyết định, nhưng lại khá độc đáo: chị đi đến nơi làm việc. Để làm gì tự chị cũng không biết. 

Thủ trưởng của Naxtia là Gordeev, thực lạ, cũng lại có mặt ở đó, vì thế dự định mê sảng của chị chắc sẽ thành hiện thực. Nếu Gordeev không có trong phòng làm việc - biết thế nào, mọi sự sẽ xoay trở ra sao. Nhưng Gordeev đang ngự sau chiếc bàn của mình và chăm chú gặm cặp gọng kính, dấu hiệu của những suy tư sâu sắc. 

— Chú Gordeev ơi, hãy gọi tôi trở lại làm việc đi, - Naxtia đề nghị, không phí những lời vô ích. Chị đã gặp thủ trưởng sau khi trở về từ viện điều dưỡng, và ông đã nắm rõ mọi điều về kì nghỉ không thành của chị. Ngoài ra Gordeev yêu quý Naxtia, đánh giá chị cao và hiểu chị, có thể là hơn bất kì người nào khác. 

— Sao Naxtia, cô khó thở hả? - ông hỏi vẻ đồng cảm. 

Naxtia im lặng gật đầu. 

— Thôi được, cô bé ạ, hãy xem như từ hôm nay cô đã đi làm. Hãy đến chỗ Dosenco, lấy các tài liệu về thi thể cô Victoria chỗ cậu ấy. Và hãy nhắc tôi, để tôi viết giấy gửi phòng tổ chức. Có điều đừng quên, chứ không sẽ mất đi mấy ngày. Có khi sẽ cần đến chúng. 

Lấy tài liệu chỗ Dosenco rồi, Naxtia nhốt mình trong phòng làm việc và bắt đầu đọc chúng. Vụ án được khởi tố nhân tìm thấy xác một người đàn bà trẻ. Không hề phát hiện được giấy tờ hay bất kì gì đó ở người chết cho phép xác định nhân thân cô ta. Cái chết do ngạt thở đã xảy ra 4-5 ngày trước khi được giám định viên xét nghiệm thi thể. Để xác lập nhân thân người chết, người ta đã lôi ra tất cả các Thông báo tìm những phụ nữ trẻ đi khỏi nhà và không trở về theo những nguyên nhân không rõ. Từ những thông báo được chọn, những cái mà trong đó chỉ rõ rằng người mất tích có tóc đen dài, cao 1.68 - 1.73m. Có mười bốn thông báo phù hợp, những người thông báo được mời đến nhận dạng tử thi, và người nhận dạng thứ chín theo thứ tự đã nói rằng người chết là cô Victoria, 26 tuổi, làm thư kí tại công ty mà ông ta lãnh đạo. Cũng là ông ta đưa thông báo tìm kiếm, bởi vì Victoria mồ côi, được nuôi dưỡng trong trại trẻ mồ côi, cô chẳng có cả chồng lẫn họ hàng. Trong trường hợp này công việc tìm kiếm được tiến hành theo yêu cầu chính thức từ nơi làm việc. 

Tiếp theo từ các tài liệu cho thấy rằng Victoria, vào thứ hai ngày 25 tháng 10, đã không đến chỗ làm việc. Thế nhưng chẳng ai lo lắng về điều đó: tất cả đều biết Victoria thích rượu và khá hay đắm vào những vụ ăn chơi mà sau đó có thể không đi làm nổi. Khi cô ta không xuất hiện ở công ty cả vào ngày hôm sau, người ta đã quyết định gọi về nhà cô - xem có xảy ra chuyện gì không. Không có ai nhấc điện thoại, từ đó có thể kết luận về một vụ say xỉn kéo dài. Thứ tư, 27 tháng 10, Cartasov, tình nhân của Victoria, gọi đến công ty hỏi: Victoria ở đâu? Sau khi đã gọi khắp cho các bạn gái của Victoria và đến nhà cô (Cartasov có chìa khoá căn hộ của cô), mọi người hiểu ngay có chuyện không hay. 

Cartasov phóng đến công an. Nhưng như vẫn thường thấy, người ta trả lời anh rằng, chẳng có nguyên cớ để làm huyên náo và cần phải chờ thêm vài ba ngày nữa: một cô gái trẻ, nghiện rượu, không vướng bận gia đình - chắc chắn rồi sẽ tự xuất hiện. Để phòng xa, người ta báo trước rằng, dẫu sao thì cũng không ai nhận đơn về việc tìm kiếm của anh ta, mà cần có yêu cầu từ nơi làm việc của Victoria. Đơn yêu cầu như thế đã có hôm 1 tháng 11. Qua một ngày nữa, 3 tháng 11, người ta tìm thấy Victoria bị giết ở trong rừng, cách Moskva 75km theo đường Xavelovx. Nếu tin kết luận của giám định viên, Victoria chết không trước ngày 30 tháng 10. Nói khác đi, trong khi Cartasov quay cuồng tìm kiếm người yêu của mình, tại nơi làm việc người ta nhún vai, công an cố đẩy khỏi mình lá đơn yêu cầu tìm kiếm, thì Victoria vẫn còn sống, và nếu như kịp thời bắt đầu cuộc tìm kiếm, chắc có thể, đã kịp tìm ra trước khi cô bị sát hại. 

Trong tay Naxtia không có nhiều tài liệu; tất cả các giấy tờ được lập sau khởi tố vụ án hình sự, đang ở chỗ Olsanxki, điều tra viên Viện Công tố thành phố. Còn trong tay chị chỉ là bản sao các tài liệu từ việc tìm kiếm, chỉ thể hiện cái thông tin nhận được từ thời điểm có thông báo tìm kiếm và đến khi phát hiện ra tử thi. Chẳng nhiều nhặn gì, nhưng chỉ với lượng thông tin nhỏ như thế cũng phải xem xét kĩ lưỡng. Trong đầu Naxtia cứ nảy sinh nhiều câu hỏi mới và mới hơn. 

Tại sao một công ty có tên tuổi, trả cho các nhân viên một phần lương bằng ngoại tệ và có tiếng tăm trong giới làm ăn, lại giữ ở nơi làm việc một nữ thư kí nghiện ngập và không có kỉ luật? Có thể hay không, rằng cô thư kí này đang tống tiền ban lãnh đạo công ty, bằng cách đó bảo đảm cho bản thân một công việc không vất vả và thu nhập ổn định bằng ngoại tệ? Và có phải đó là nguyên nhân cái chết của cô hay không? 

Tại sao chỉ đến ngày 27 tháng 10, tình nhân của cô mới lao bổ đi tìm, dù xét theo thông tin nhận được từ những người quen của Victoria, không ai nghe và trông thấy cô; bắt đầu từ thứ bảy, ngày 23 tháng 10? Thứ sáu, ngày 22 tháng 10, Victoria ở nơi làm việc, tất cả các nhân viên công ty khẳng định điều đó. Vào 17 giờ chính thức kết thúc ngày làm việc, và tất cả đã tập trung tại gian tiệc nhỏ để chúc vụ làm ăn thành công với các đối tác nước ngoài. Sau buổi tiệc, Victoria đi về nhà, một trong số người của hãng chở cô về trong xe ông ta. 

Cô về đến nhà, xét mọi nhẽ, hoàn toàn bình yên, bởi vì vào khoảng 11 giờ đêm cùng ngày, Victoria đã nói chuyện qua điện thoại với bạn gái của mình, thoả thuận gặp cô kia vào chủ nhật và không có kế hoạch nào liên quan với việc có thể đi khỏi Moskva. Lúc ấy cô ở một mình hay không ở trong phòng? Nhà doanh nghiệp chở cô về, khẳng định rằng, anh ta cố xin một cốc cà phê, nhưng cô gái vin cớ mệt và hứa mời ông ta đến chơi vào lần sau, tiễn cô đến thang máy và hôn tay cô xong, ông ta đi về. Ông ta nói dối không? Làm sao kiểm tra?  

Sau 23 giờ ngày thứ sáu bắt đầu sự lặng im trọn vẹn. Victoria không gọi cho người quen nào nữa, không xuất hiện ở những nơi người ta có thể nhận ra, nhưng cô ta cũng không có ở nhà, bởi cô đã không trả lời điện thoại. Còn nếu cô vẫn ở nhà, nhưng không nhấc điện thoại, thì tại sao? Và cô ta đã biến đi đâu cả một tuần? Từ 23 đến 30 tháng 10? Chẳng lẽ ở trong trạng thái say mềm đến nỗi đã không gọi cho ai, chẳng đến cơ quan, chẳng cho tình nhân? 

Khi Naxtia “ngoi lên” khỏi những suy ngẫm và xem xét giấy tờ của mình thì đã gần tám giờ tối. Chị gọi điện thoại nội bộ cho Gordeev. 

— Chú Gordeev, ai chuyên trách vụ Victoria? 

— Cô. 

Lời đáp bất ngờ đến nỗi Naxtia suýt làm rơi ống nghe. Qua tất cả những năm chị làm việc tại phòng của Gordeev, chị hầu như chỉ chuyên trách độc mỗi công việc phân tích, thế nhưng lại về tất cả mọi vụ án mà các thám tử của Gordeev tiến hành. Đó là họ chạy, giẫm mòn ủng và nổi chai sạn trong những cuộc kiếm tìm nhân chứng và chứng cứ, đó là họ thực hiện những chiến dịch thông minh, lọt vào các băng nhóm tội phạm, tham gia vào việc bắt giữ bọn tội phạm nguy hiểm. Nhưng tất cả mọi thông tin đạt được trong những vụ chạy đôn chạy đáo ấy, họ như những chú kiến cần mẫn, tự nguyện tha về phòng làm việc của Naxtia và, thở dốc mệt mỏi, ngã lăn cạnh ngưỡng cửa: Naxtia sẽ tự biết rõ cái gì liên quan với cái gì, đặt sự kiện nào lên ngăn nào và ghim phiếu gì vào nó: tự chị sẽ đánh giá sức nặng của từng mẩu thông tin, độ tin cậy và tính chính xác của nó và áng chừng, thông tin này sẽ cần cho vụ nào mà hiện thời họ đang theo đuổi, hay có thể xếp “dự trữ” sang một bên, còn nếu cần, có thể tin nó hay không, hoặc kiểm tra nó như thế nào. Naxtia sẽ mở máy vi tính của mình, chiếc máy làm việc không phải từ ổ cắm điện mà từ cà phê và thuốc lá, và ngày mai, còn trong trường hợp hạn hữu, ngày kia chị sẽ kể, có thể dựng lên những giả thuyết, cần phải hỏi cung ai để ngay trong tiến trình nói chuyện như thế làm rõ được giả thuyết đó, v.v. và v.v. Hàng tháng, Naxtia nghiên cứu tất cả các vụ án giết người, các vụ tổn thương nặng về thân thể và các vụ cưỡng dâm và lập cho Gordeev một báo cáo phân tích. Nhờ những báo cáo này ông Gordeev nhìn thấy không chỉ các sai sót và sơ hở điển hình trong việc phá những vụ trọng án, mà cả những phương pháp độc đáo mới và các thủ pháp thu thập chứng cứ và vạch mặt những kẻ có tội, cũng như, và là điều quan trọng nhất, tất cả những gì mới nhất trong việc tiến hành tội ác: tổ chức, biện pháp và thậm chí là các động cơ. 

Nhiệm vụ của Naxtia là công việc phân tích tỉ mẩn, và khi hỏi ai là người chuyên trách về vụ sát hại Victoria, chị sẵn sàng để được nghe vài ba cái tên đồng nghiệp của mình mà ngay tối hôm đó chắc chị sẽ gọi điện thoại khắp cho họ. Chị sẵn sàng nghe bất cứ điều gì, ngoại trừ chữ “cô”!  

— Có thể ghé qua chỗ chú không? 

— Tôi sẽ điện thoại, - Gordeev đáp ngắn gọn mà từ đó Naxtia hiểu ngay rằng, trong văn phòng của ông còn có ai đó khác. 

Cuối cùng khi chị đợi được lời mời và bước vào phòng làm việc của thủ trưởng, thì ông đang đứng quay về phía cửa sổ và trầm ngâm gõ gõ đồng xu lên mặt kính. 

— Bất hạnh của chúng ta, Naxtia ạ, - ông nói mà không ngoái lại. - Có ai đó trong số người của chúng ta không trung thực. Mà có thể đó là mấy người. Mà cũng có thể là tất cả. Trừ cô. 

— Sao chú biết được? 

— Tôi chưa nghe câu cô hỏi. 

— Thì tôi đã hỏi đâu. Tôi có ý nói: tại sao lại trừ tôi? Vì sao có sự tin cậy như thế? 

— Đó không phải là sự tin cậy, mà là sự tính toán. Cô không có khả năng để không trung thực, cô không làm việc trực tiếp với mọi người. Cô có thể là người không trung thực, nhưng điều đó không cứu được việc người ta sẽ đưa hối lộ cho cô. Cứ cho là cô không nghĩ được thấu đáo điều gì đó quan trọng thực sự cho vụ án. Đâu là sự bảo đảm rằng nhân viên tác chiến tiến hành vụ án cũng không nghĩ ra và không nhận thấy? Không, bé con ạ, cô nguy hiểm bởi điều cô đang làm. Còn sự bất động của cô, thậm chí là cố tình, không có vai trò gì. Đối với kẻ đưa hối lộ thì cô không phải là nhân vật. 

— Ôi cám ơn. - Naxtia cười nhếch mép. - Hoá ra, chú tin tôi theo sự tính toán, chứ không phải vì tình cảm. Thôi cứ cho là thế. 

Gordeev quay phắt lại. Và Naxtia trông thấy khuôn mặt ông bị biến dạng bởi nỗi đau đến mức chị cảm thấy khó xử. 

— Phải, tôi tin cô theo sự tính toán, chứ không vì tình cảm, - ông nói gay gắt. - Và cho đến khi chúng ta chưa giải quyết xong bất hạnh của mình, tôi phải quên đi các cô chỗ tôi tốt như thế nào, và tôi yêu các cô ra sao. Tôi không thể chịu nổi ý nghĩ rằng có ai đó trong các bạn lại là lá mặt lá trái, bởi vì mỗi người trong các bạn đều gần gũi và thân quý đối với tôi, bởi vì chính tôi đã chọn từng người vào làm việc, dạy dỗ, chăm sóc. Tất cả các bạn là con trẻ của tôi. Nhưng tôi phải gạt bỏ tất cả điều đó khỏi lòng mình và chỉ chuyên tâm với sự tính toán, để tình cảm hay đơn thuần là quan hệ tốt không che mờ ánh sáng và bịt mất mắt tôi. Bất hạnh qua đi - tình yêu sẽ quay lại. Không sớm hơn. Bây giờ nói về công việc đã. 

Gordeev chậm chạp lùi khỏi cửa sổ và ngồi xuống ghế. 

Ông vốn không cao, vai rộng, với cái bụng đã hơi phưỡn, cái đầu tròn gần như hói sạch. Những người dưới quyền yêu quý gọi ông là Coloboc (quả cầu), hơn nữa, biệt danh này đã gắn chặt với ông đã ba chục năm rồi, và các đồng nghiệp, rồi sau đó là bọn tội phạm trân trọng lưu chuyển từ thế hệ này qua thế hệ khác. Naxtia nhìn ông và nghĩ rằng, giờ đây ông hoàn toàn không phù hợp với cái biệt danh thân mật ấy. Giờ đây cả người ông bị đúc bởi nỗi đau và chì đặc. 

— Với những gì tôi đã nói với cô, tôi không muốn giao cho ai vụ án mạng Victoria, ngoài cô. Vì thế tôi rất mừng là cô đã cắt ngang kì nghỉ phép. Vụ án quá tệ hại, bốc mùi hôi thối xa hàng cây số. Những công ty, những đồng đôla, tiệc tùng, đối tác nước ngoài, mĩ nhân thư kí được tìm thấy bị xiết cổ với các dấu vết tra tấn, một anh tình nhân phóng đãng nào đó - tôi không thích tất cả những thứ đó. Trong khi tôi chưa làm rõ ai trong số chúng ta nhận tiền của bọn tội phạm để không phá các vụ án giết người, chỉ mỗi cô sẽ chuyên trách vụ án Victoria. Nếu cô không phá được nó, ít ra tôi cũng yên tâm rằng tôi đã làm tất cả những gì có thể. Từ sáng mai cô hãy đến Viện Công tố thành phố gặp Olsanxki, xem các tài liệu vụ án và bắt đầu đi. 

— Thưa chú, một mình tôi thì sẽ không làm nổi gì. Chú sao thế, đùa à? Ở đâu thấy có chuyện chỉ độc mỗi một cán bộ tác chiến làm việc với một vụ án? 

— Ai nói là cô chỉ một mình? Có Phòng Điều tra hình sự của Sở công an thành phố, có công an khu vực chỗ Victoria, nơi đang tiến hành công việc truy tìm. Có thể giao nhiệm vụ cho các nhân viên của Phòng chúng ta thông qua tôi nhưng không phải lật ngửa quân bài ra. Hãy vặn óc, hãy suy nghĩ cho ra. Cái đầu của cô tốt. Và đã đến lúc cần thâu góp kinh nghiệm rồi. 

***

Ngày hôm ấy, 11 tháng 11, Naxtia rời khỏi nơi làm việc vào lúc 10 giờ đêm, quyết định về ngủ ở nhà cha mẹ, vốn nằm không xa Petrovca 38, so với căn hộ của chính chị. Đồng thời chị tính đến một bữa ăn tối ngon nóng sốt, bởi bố dượng của chị, Leonid Petrovich mà Naxtia vẫn gọi giản dị là Lionia là người khác hẳn với chị, một người quán xuyến và không lười biếng, và chuyến công tác dài hạn của vợ, giáo sư Camenxcaia, không hề ảnh hưởng đến cả sự sạch sẽ lẫn sự hiện diện thực đơn hàng ngày có những món ăn giàu dinh dưỡng được chuẩn bị. 

Ngoài bữa tối, Naxtia còn theo đuổi một mục đích nữa. Chị quyết định, rốt cuộc, nói một vấn đề không đơn giản và quá tế nhị với bố dượng, người mà chị gọi là bố và yêu quý một cách chân tình. Thế nhưng, bắt đầu câu chuyện, hoá ra không dễ như quyết định về nguyên tắc. Naxtia trì hoãn thời điểm, từ tốn nhai món ăn nóng, sau đó cầu kì pha trà, chậm chạp rửa bát đĩa, kì cọ vết bám trên xoong chảo. Nhưng Leonid Petrovich biết con gái riêng của vợ khá rõ để hiểu rằng đã đến lúc cần giúp chị. 

— Cái gì không ổn với con thế? Nào hãy nói ra đi. 

— Bố ạ, bố có cảm giác là mẹ ở Thuỵ Điển đã có ai đó rồi không? - Naxtia tuôn ra mà không dám nhìn bố dượng. 

Leonid Petrovich im lặng hồi lâu, đi đi lại lại trong phòng và bình thản nhìn chị. 

— Có cảm thấy. Nhưng bố còn cảm giác rằng, thứ nhất, điều đó không động chạm đến con, còn thứ hai, trong đó chẳng có bi kịch gì cả. 

— Nghĩa là sao? 

— Bố sẽ giải thích. Mẹ con lấy chồng sớm, nếu con còn nhớ, lấy bạn học cùng lớp. Lúc đó bà ấy mới vừa mười tám tuổi. Họ cưới nhau, bởi vì sắp sinh con. Đám cưới này đã hông ngay từ đầu. Mẹ li dị với bố của con, khi con chưa đầy hai tuổi. Một nữ sinh viên hai mươi tuổi với con nhỏ trên tay! Tã lót, bệnh trẻ con, sự học tập xuất sắc, nghiên cứu sinh, luận án phó tiến sĩ, định hướng khoa học, những bài báo, những hội nghị, luận án tiến sĩ, các chuyên luận... Có hơi nhiều không đối với một phụ nữ? Bố ít giúp đỡ được gì, bố làm việc trong điều tra hình sự, đi sớm về muộn, mà bố với con lại còn cần được cho ăn và được săn sóc. Thậm chí khi con đã khá lớn để giúp mẹ việc nhà, bà ấy không bắt con đi cửa hàng, gọt khoai tây, hút bụi thảm, bởi vì bà thấy con đang thích đọc sách, làm toán và học ngoại ngữ, và coi việc cho con khả năng rèn luyện đầu óc là quan trọng hơn nhiều so với rèn dạy việc nhà. Đã bao giờ con nghĩ là mẹ con đã trải qua một cuộc sống thế nào chưa? Giờ bà ấy năm mốt tuổi, bà ấy vẫn xinh đẹp, dù chỉ ông trời mới biết tại sao với cuộc sống như thế mà bà ấy vẫn giữ được nhan sắc. Khi bà được mời đi làm việc ở Thuỵ Điển, cuối cùng thì bà cũng có được khả năng sống một chút thanh thản và nếu muốn, sống đẹp nữa. Phải. Phải, đừng nhăn mặt thế. không có gì đáng hổ thẹn ở đây cả. Bố biết, con thất vọng khi me đồng ý gia han hợp đồng và ở lại nước ngoài thêm một năm nữa. Con nghĩ rằng bà không yêu bố và con, không buồn nhớ về chúng ta và con phật lòng về điều đó. Naxtia bé con ạ, đơn giản là bà mệt mỏi vì chúng ta thôi. Chúng ta làm bà bị chán phần nào. Tất nhiên, phần lớn điều đó liên quan với bố. Nhưng dù sao đi nữa cũng hãy để bà nghỉ ngơi. Và thậm chí bà có mối tình nào đó thì cứ mặc. Và bà xứng được hưởng điều đó. Bao giờ bố cũng là ông chồng tốt của bà, nhưng là một người tình không ra gì cả. Mẹ của con đã hơn hai chục năm chẳng nhìn thấy cả hoa lẫn những món quà bất ngờ từ bố. Bố không thể mời mẹ đi đến chỗ nào đó hay ho thú vị, bởi vì thời gian rỗi giữa bố và mẹ thực tế không bao giờ trùng nhau. Và nếu bây giờ ở bên ấy, ở Thuỵ Điển, bà có mọi thứ ấy, thì bố chỉ mừng thôi. Bà xứng với điều đó. 

— Và bố tuyệt nhiên không ghen ư? 

— Tại sao chứ, tất nhiên là ghen. Nhưng trong chừng mực hợp lí. Con thấy đấy, bố mẹ rất hoà hợp. Trong quan hệ của bố mẹ thiếu sự lãng mạn, nhưng bố mẹ đã sống với nhau hăm bảy năm, vậy nên con cũng tự hiểu... Bố mẹ là bạn bè. mà ở lứa tuổi này điều đó là quan trọng hơn cả. Con sợ gia đình ta sẽ tan vỡ ư? 

— Con sợ. 

— Biết sao được... Hoặc mẹ sẽ nhận được những gì mẹ thiếu và sẽ trở về nhà, hoặc sẽ lấy chồng ở Thuỵ Điển khi đã li dị với bố. Có gì thay đổi riêng đối với con? Mẹ sẽ không ở Moskva ư? Thì bây giờ cũng không có bà ở đây, và tuyệt đối không hiểu bao giờ bà muốn trở về. Và sau nữa, đặt tay lên ngực, hãy tự thú nhận đi: chả lẽ con cần sự có mặt của mẹ đến thế ư? Xin lỗi, bé ạ, bố biết con đã lâu đến mức bố có quyền nói đôi điều. Con không đến nỗi quá cần có mẹ sống ở Moskva, đơn giản là con bị chạm tự ái rằng bà sẵn sàng sống xa con. Còn riêng bố và con, thì con sẽ không ngừng đến gặp bố chỉ vì bố sẽ không còn là chồng của mẹ con nữa, đúng không? 

— Tất nhiên, bố ạ. Bố như cha đẻ của con. Con rất, rất yêu bố. - Naxtia nói rầu rĩ. 

— Và bố cũng yêu con, nhóc ạ. Còn hãy đừng phán xét mẹ. Tiện thể, đừng phán xét cả bố nữa. 

— Con biết, - Naxtia gật đầu. - Bố giới thiệu cô ấy với con nhé? 

— Có cần không? - Leonid Petrovich cười to. 

— Thì thú vị mà! 

— Thôi được, nếu thú vị thì bố sẽ giới thiệu. Chỉ có điều hãy hứa là con sẽ không thất vọng. 

***

Chỉ đến gần sáng Naxtia mới chợp mắt nổi. Chị cố suy nghĩ về những gì nghe được từ thủ trưởng Gordeev. Công an bị mafia mua chuộc, - không là sự lạ... Nhưng cho đến giờ khi điều đó chỉ xảy ra với những người khác, trong đơn vị khác, trong thành phố khác, nó được xem như một hiện thực khách quan mà cần phải tính đến và cần phải lưu tâm khi phân tích thông tin và tiếp nhận quyết định. Còn khi nó xảy ra bên cạnh với ta, trong phòng của ta, với bạn bè ta thì từ vấn đề phân tích công vụ trở thành vấn đề tâm lí đạo đức không có giải pháp đơn nghĩa. Tiếp theo sẽ làm việc ra sao đây? Cần xử sự thế nào với các đồng nghiệp? Nghi ngờ ai? Tất cả ư? Cả những ai ta không ưng ý và cả những ai ta cảm tình, lẫn những ai ta thật sự quyến luyến? Và nếu nhận ra gì đó gây ngờ vực trong hành vi của ai đó trong số đồng nghiệp, thì biết làm gì đây? Chạy đến Coloboc tố cáo ư? Hay giấu trong lòng, tự mình nhăn nhó và lặp đi lặp lại rằng chẳng có chuyện gì như thế? Mà có thể, tự tránh né, nói với bản thân rằng không được bán đứng bạn bè, thậm chí nếu họ không đúng, và cứ mặc để kẻ thù xử trí với họ? Vậy thì ai là kẻ thù? Thanh tra nhân sự ư? Hay dù sao thì đó vẫn là kẻ giúp bọn tội phạm bất chấp lợi ích công lí? Trời ơi! Sao nhiều câu hỏi thế! Mà chẳng có lấy một lời đáp...