- Phần thứ nhứt - Hàm râu Lưu Bị
Hôm nay, Keo đi học thật sớm. Vừa ra đến bờ đê, nó đã thấy bé Nga từ trong lũy tre xanh tung tăng chạy ra, hí hởn như có điều gì vui thích lắm. Nga reo lên:- Keo ơi, chờ Nga đi với.Keo đứng lại đợi. Nga tiến lên đi song song cạnh Keo, môi chúm chím cười. Keo hỏi:- Nga thuộc bài không?- Không, nhưng lát nữa vào lớp, Nga đọc qua vài lượt là thuộc. Còn Keo?- Đêm qua đi coi hát về buồn ngủ muốn chết, còn thì giờ đâu mà học...- Không sao đâu, để Nga nhắc cho.Keo có vẻ lo lắng:- Nếu thầy bắt được?- Thì quỳ gối hết cả hai chớ sao.Nga vừa nói vừa đưa tay vén mái tóc bị gió đưa phất phơ trước trán. Đôi má nó phinh phính, ửng đỏ. Mắt nó long lanh, sáng ngờ.Keo cảm động nói:- Nga không sợ các bạn cười à?- Không.Keo muốn nói một lời cám ơn, nhưng nó không biết nói thế nào cho Nga vừa lòng. Nó chợt nhớ đến mấy quả mận nó nhịn ăn để dành cho Nga. Nó lật đật mở chiếc cặp bằng đệm, lấy ra ba quả mận hồng hồng. Nó trao hết cho Nga:- Mận ngon lắm, Nga ăn đi.Nga tiếp lấy, mân mê trên tay:- Mận ở đâu mà lớn thế này?- Của má Keo cho hôm qua đấy.- Anh ăn chưa?Keo chưa ăn trái nào, nhưng nó làm bộ như đã ăn rồi bằng cách chép miệng thỏa mãn:- Ăn một bụng, ngon ghê!Nga cười, chìa cho nó một trái:- Anh ăn nữa với Nga cho vui.Nó không muốn nhận, nhưng sợ Nga buồn, nó đưa tay cầm lấy quả mận cắn một miếng, miệng chắp chắp một cách ngon lành. Nga chưa ăn mà cũng đã thấy ngon, lòng nó rộn ràng vui sướng lạ.Hai đứa đến trường vừa khi tiếng trống vang lên báo giờ vào học. Cả hai học chung lớp Nhì trường tiểu học. Nga ngồi đầu bàn, Keo bàn thứ bảy, vì Keo là trai lại lớn hơn Nga một tuổi nên phải ngồi phía sau. Trước khi bước vào, Nga còn dặn khẽ:- Lát nữa có trả bài, nhớ lắng nghe Nga nhắc đa.Keo không nói gì, lặng lẽ về chỗ ngồi. May mắn thay, hôm ấy thầy không kêu Nga và Keo lên trả bài Sử ký. Keo ngồi hồi hộp muốn chết, mắt cứ lấm lét nhìn thầy. Nga thì cứ cúi gầm đầu vào tập. Tiếng trống ra giờ chơi giải thoát cho cả hai.Keo ra sân, thấy Nga đang liến thoắng chuyện trò cùng các bạn trai lẫn gái. Chúng ngồi chùm nhum đâu mặt vào nhau như ngồi ăn cỗ. Keo cũng ráp vào, ngồi đối diện với Nga. Một bên trai một bên gái. Thắng Mẹo nói, giọng khàn khàn:- Đêm qua, gánh bầu Kim diễn tuồng Chung Vô Diệm, tao thấy thương ông vua ghê, ông vua gì mà lấy cái bà xấu như quỷ dọa xoa.Nga bĩu môi nói:- Xí, về sau người ta cởi lớp đẹp như tiên. Tao thương bà ta khi bị đày vào cái lò gạch, đêm đêm ở một mình chắc bả sợ ma thấy mồ.Con Liên cười to nói:- Mày dốt quá, bả bị đày vào lãnh cung, chớ đâu phải vào cái lò gạch.Con Tèo tiếp:- Bả có phép thần thông sợ gì ma.Thằng Mít xen vào:- Tao đợi bả chun vào cái “vịm” mà đợi mãi đến vãn cũng không thấy bả chun vào. Gánh hát quảng cáo dốc tổ.Cả bọn cười rùm lên, làm cho thằng Mít ngơ ngác không hiểu chúng cười gì. Thằng Keo đề nghị:- Lát nữa tan học, mình về ngang rạp hát coi bả có chun vào “vịm” chưa.Nga nhanh nhẩu tiếp:- Phải rồi, mình ghé xem ông vua đã cạo râu chưa.Câu chuyện đang ròn rã thì tiếng trống vang lên. Chúng kéo nhau lũ lượt vào lớp. Tan học buổi sáng, Keo cầm đầu các bạn tiến về phía rạp hát. Đến một ngõ rẽ, Keo bỗng nói với các bạn:- Tụi bây đợi tao một chút.Nói rồi, nó kéo Nga chạy về phía vườn cây bên cạnh. Một lát, hai đứa chạy về phân phát cho mỗi bạn một ngọn roi chùm ruột. Keo quơ roi trước mặt (tưởng tượng như con ngựa của vị tướng hát bội), miệng oang oang thét lên:- Nào chúng ta hãy lên đường.Lũ trẻ cũng bắt chước quơ roi. Đoàn kỵ mã lần lần tiến tới. Rạp hát đã hiện trước mặt chúng. Keo dẫn các bạn về phía hậu trường. Áo, mão, râu ria treo la liệt trên vách đất. Chúng trố mắt nhìn. Từ bên trong, một người đàn ông bước ra, mặt mét chằng, môi thâm sì, nhìn chúng với cặp mắt trìu mến.Keo kề tai Nga nói nhỏ:- Ông vua hồi hôm đó.- Sao anh biết?- Nga cứ hỏi thử ổng xem.Nga không tin. Ông vua hồi hôm trông oai vệ, đâu có lừ đừ kỳ cục như vậy. Nó ngây thơ hỏi:- Ông ơi, có phải hồi hôm ông làm vua không?Người đàn ông vuốt tóc bé Nga, vui vẻ đáp:- Phải đó, mà cháu hỏi làm gì?- Ông làm vua hay quá, bộ râu của ông đẹp quá!Nó nhìn mấy bộ râu treo tòn ten, láu lỉnh hỏi:- Bộ râu ông mang hồi hôm là bộ râu nào hở ông?Người đàn ông chỉ lên vách:- Đó, bộ râu ba chòm đó.Keo lấy chiếc roi chùm ruột, đếm lia:- Một, hai, ba, râu ba chòm đẹp quá. Phải mình được một bộ mang chơi hén Nga?Rồi nó lại quơ chiếc roi chỉ sang mấy hàm râu bên cạnh:- Râu này là râu ria của ông đội mũ nhà vuông, râu này là râu quắn của ông mặt lọ nồi.Người đàn ông bật cười:- Bậy nà, đó là râu văn và râu võ.Nga cười mủm mỉm rất dễ thương:- Râu mà cũng biết văn, biết võ nữa sao ông?Cả bọn cười ồ. Keo lém lỉnh nói:- Tối nay ông dẫn tụi con vào coi nha ông? Tối nay hát tuồng gì hở ông?- Ừ, các cháu đến xem. Tối nay hát tuồng Tam Quốc, tuồng ruột đó đa.Lũ trẻ cúi chào rồi kéo nhau đi. Người đàn ông đứng nhìn theo, vui lây cái vui hồn nhiên của lũ trẻ. Trời vừa sụp tối, tiếng trống từ rạp hát đã vang lên dồn dập như kêu mời, thúc giục những người mê hát trong làng. Trời sáng trăng, dân làng kéo nhau đi xem tấp nập.Keo và Nga đến nơi đã thấy các bạn đang đứng lóng ngóng trước rạp. Thằng Mít càu nhàu:- Ông vua đẩy cây tụi mình rồi.Con Nga chặt lưỡi tiếc rẽ:- Chắc ổng bận vẽ mặt, mang râu.Thằng Keo nói:- Không cần có ổng, tụi bây cứ theo tao.Nó dẫn lũ trẻ lần ra phía sau rạp tối om, chỉ cái lỗ chó mà nó để ý từ lâu:- Tao chun vào trước, nếu êm tụi bây lần lượt chun vào sau. Nhớ trườn mình nhè nhẹ nghe hôn?Nói rồi nó thực hành liền. Nó nằm sát xuống đất, lấy tay vạch lỗ vách cho rộng, chui đầu vào, mình trườn õng ẹo như con rắn... Nga bụm miệng để khỏi bật cười. Coi bộ êm, Nga bắt chước chun theo. Khi cả bọn đã vào bên trong, chúng kéo ra phía trước, chen vào hạng cá kèo.Tuồng đang tiếp diễn. Tiếng sáo, tiếng cầm, tiếng nhị hòa điệu nhịp nhàng. Keo và Nga đứng cạnh nhau, mắt chăm chăm nhìn lên sân khấu.Cảnh đền vua. Ông vua đang ngồi trước long án, mặt sáng rỡ, râu ba chòm tha thước uy nghi. Phía dưới, hai hàng bá quan văn võ đang đứng chầu (ngày xưa hát bội chưa có ghế cho quan ngồi). Nga kéo tay Keo, hỏi nhỏ:- Phải ông Lưu Bị đó không anh?Keo đáp:- Chắc là ổng đa.Trên sân khấu, Lưu Bị đưa tay vuốt râu rất oai vệ, rồi cất tiếng nói lối chậm rãi theo giọng xuân:“Từ Mê Trước phụng thừa các hạ,Đã thu dư thám thính Đông NgôĐể cho ta...”Nói đến đây, Lưu Bị bỗng hỉnh hỉnh lỗ mũi rồi ách xì một tiếng lớn làm cho khán giả cười rộ lên. Lưu Bị làm nghiêm, cất tiếng oang oang lấn át cả tiếng cười:“Để cho ta:Đêm bát ngát lòng lo,Ngày bâng khuâng dạ tưởng.Tọa ngọa bất an cẩm trướng,Bồi hồi...”Lưu Bị nhăn mặt như “bất an” thật, rồi ách xì... ách xì... ách xì... một hơi liên tiếp làm cho tiếng cười dưới hàng ghế khán giả vang lên gần vỡ rạp.Nga ôm bụng cười ngặt nghẽo. Thằng Mít la to:- Lưu Bị cảm gió rồi, cho Lưu Bị uống Át-pi-rinh.Ông vua ráng trấn tĩnh, đảo mắt, vuốt râu, nhìn bá quan văn võ, giọng ông trở nên thiểu não vô cùng:“Tọa bất an cẩm trướng,Bồi hồi mạc cảm sầu tình.Đã sai Mê Trước thông tin,Miền Tân Dã sao không trở lại?”Vừa dứt câu, Lưu Bị lại nhăn mặt, hỉnh hỉnh lỗ mũi... ách xì... ách xì... ách xì...Khán giả không cười nữa mà rộ lên:- Trả giấy lại. Cho Lưu Bị vào nghỉ.- Trả giấy lại.- Trả giấy lại.Thằng Mẹo thẹt to.- Khiêng Lưu Bị vào, khiêng Lưu Bị vào...Không ai dám khiêng Lưu Bị, nhưng Lưu Bị từ từ áo não bước vào. Màn hạ xuống thật nhanh như muốn ngăn cách sân khấu với cảnh ồn ào náo động bên ngoài.