Một sáng mai bình lặng. Nắng thu chói lòa ập vào khung cửa hướng đông. Gối chăn lốm đốm những sợi sắc không bò trườn lên khuôn mặt cô gái. Đạt cựa mình. Cô gái xoay người và mở choàng đôi mắt ngái ngủ. Cô mỉm cười. Rồi đưa bàn tay sờ soạng tìm kiếm 'phần cứng' của Đạt, vuốt nhẹ.
Đã hơn ba tháng nay, từ lúc biết nhau, hai người có thói quen gặp nhau vào những ngày cuối tuần. Và rất thích làm tình vào những buổi bình minh.
Họ cuộn tròn vào nhau. Cô gái ưỡn người rên rỉ. Hai bàn tay bấu chặt lên da thịt của Đạt. Cô ghì đầu anh ập xuống khuôn ngực căng phồng của mình. “Anh đừng cho nó ra sớm. Cố giữ để chờ em với.” Đạt rướn người, hơi thở hổn hển, miệng rên siết... Cô gái duỗi chân rồi trề môi “Phọt ra rồi phải không? Sao nhanh thế? Thật chán anh quá!” Đạt ngã ngửa thở phào. “Anh cố nén nhưng không chịu nổi. Lát nữa anh sẽ đền lại cho em.” Dâm thủy tràn ra mặt nệm. Cô gái với lấy cái khăn đậy vào 'phần mềm' dưới háng của mình rồi quay mặt vào tường tỏ vẻ thất vọng. Đạt đưa tay bật máy. Bản tình ca êm ái ngân lên một điệu buồn đau thương dịu dàng. Đạt vuốt ve và vòng tay ôm cặp vú của cô gái. “Em giận anh à?” Tiếng nhạc vút cao trong không gian im ắng. Đạt hát theo “Đời một người con gái, ước mơ đã nhiều, trời cho không được mấy, đến khi lấy chồng, chỉ còn cái lồn mang theo... ” Cô gái bỗng phá lên cười sặc sụa và quay mặt lại đặt nhẹ nụ hôn lên môi Đạt. “Em lấy anh nhé,” Đạt nói, “Và sinh cho anh một đứa con gái để anh nối dòng. Anh sẽ cho em tất cả những điều em muốn. Chịu không?” Cô gái bảo “Em chỉ muốn giữ thế này. Em thích được tự dọ” Đạt nài nỉ “Lấy anh, em vẫn được tự do kia mà.” “Nhưng em không muốn có bất cứ một sự ràng buộc nào. Đừng giận em, em không thể chiều anh được.” Cô gái lạnh lùng, cương quyết làm Đạt cụt hứng.
* *
*
“Tao đang ở ga Den Haag, mày lên đây với tao nhá. Sau đó, bọn mình đi Amsterdam chơi. Đồng ý?” Do dự vài giây, Đạt nói “Ok” rồi gác máy điện thoại.
Đạt quen Trí từ hơn mười bảy năm naỵ Hai người là bạn thân từ những ngày đầu chân ướt chân ráo trên vùng đất nhiều mưa và gió này. Mười bảy năm nhiều biến đổi. Trí luôn khắc khoải do những nỗi đau nghiệt ngã trong cuộc sống. Đạt quen dần với những đêm khuya bị đánh thức bởi những cú điện thoại đột ngột, bởi gương mặt hốt hoảng của Trí khép nép bên ngưỡng cửa. Nhiều khi, họ hẹn gặp nhau chẳng để làm gì ngoài việc uống với nhau vài ly cà phê hoặc cùng lang thang trong đêm tối. Mười bảy năm, Trí cố chứng minh cho bạn hiểu cái vòng tròn nhân sinh do chính anh tạo ra và bị buộc chặt vào. Anh loay hoay mãi nhưng đến nay vẫn chưa tìm được lối thoát. Và Đạt đã thật sự mệt mỏi trước những cơn điên loạn của Trí. Nhưng anh không thể chối từ bạn. Cũng như lần này.
* *
*
Uống xong ly cà phê, hai người đến sân gạ Chuyến xe lửa tốc hành đi Amsterdam đêm nay vắng người. Trí tựa vai vào thành cửa sổ. Mắt nhìn vào bóng đêm. Cửa kính mờ hơi sương.
“Chuyện tình của hai đứa mày dạo rày thế nào?” Trí đột ngột hỏi.
“Mày bảo chuyện tình nào?” Đạt trả lời.
“Chuyện của mày với cô gái... không bao giờ mặc nịt ngực và nghiện thuốc Marlboro líght.”
“Cô Trang đấy à? Hơn một tháng nay, tao không gặp lại cô ấy. Chắc là phải chia tay thôi.”
“Sao nhanh thế?”
“Sau lần tao mở lời xin cưới cổ, cổ từ chối rồi lặn mất luôn. Chán thật. Tao chẳng cần và cũng chẳng tìm kiếm cổ làm gì cho mất công.”
Trí ngạc nhiên nhìn bạn “Thật quái đản! Một bác sĩ trẻ, đầy danh vọng như mày, biết bao cô gái xinh đẹp đã theo đuổi và sẵn sàng muốn dâng hiến. Mày thờ ơ hoặc chỉ cợt đùa với họ để rồi hết lòng với một cô gái không ra gì. Kết cuộc bị trời đày, con ạ.”
Đạt im lặng. Trí muốn nói thêm điều gì nhưng thôi. Tiếng xe lửa ken két đều đều trên mặt đường sắt.
“Trang là cô gái phóng túng. Nhưng tao yêu Trang ở sự ngổ ngáo và tính ngang tàng của cô ấy. Cô ta là đứa dám sống thật, dám yêu hết mình, dám đạp đổ mọi thần tượng khi cảm thấy bị lường gạt và thất vọng. Cô ấy khác xa những cô gái khác.” Đạt giải thích và hỏi lại bạn:
“Còn mày, bao giờ cũng chỉ một mình. Sao không tìm một cô nào đó về sống chung cho vuỉ”
“Tao rất cần. Nhưng đời tao, như mày biết, không thể cứu vãn được. Trong mọi lãnh vực tao đều thất bại nên tao chẳng còn mong đợi điều gì.”
“Mày bi quan quá. Cố lên chứ. Tao biết mày có thừa khả năng để thực hiện những điều mày muốn.”
“Mong muốn là một chuyện, làm được hay không lại là chuyện khác. Tao đã từng học đại học, đã từng hoạt động sôi nổi trong các sinh hoạt văn hóa xã hội. Và rồi phải vứt bỏ tất cả vì sự chán nản và do tinh thần quá kiệt quệ.”
“Muốn hội nhập cho dễ vào xã hội này, mày cũng nên thực tế một chút. Con người, hai phần ba cuộc đời, sống vì một cái gì khác ngoài bản thân của họ. Ta chỉ sống một lần và đời người lại quá ngắn ngủi. Mày phải biết thương mình, biết tận hưởng những thú vui và hết lòng với những cái mày đang có.”
“Tao khổ sở nhưng tao không thể sống khác đi được. Tao luôn muốn sống trung thực với lòng mình. Vì không có sự chọn lựa nào khác nên tao chấp nhận.”
“Mày đang tự mâu thuẫn với chính mình. Mày bảo mày chấp nhận nhưng sao cứ mãi than vãn. Tao chỉ khuyên mầy phóng khoáng và uyển chuyển một chút cho dễ sống.”
“Bản thân cuộc sống là sự phi lý. Và hạnh phúc là điều không có thật. Cuộc đời là một bãi rác lớn, mà trong đó, tao luôn bới móc để tìm kiếm những hạt kim cương. Đời người là một kho tàng huyền bí chứa đầy nghịch lý và những mâu thuẫn. Càng yêu thương và trân quý cuộc đời bao nhiêu, tao càng muốn tự hủy diệt đời mình bấy nhiêu. Là một bác sĩ tâm lý, mày phải hiểu rõ điều này hơn ai hết. Tao là một bệnh nhân. Một bệnh nhân bất đắt dĩ của mày. Đến nay, mày vẫn chưa giúp được gì cho tao.”
“Mày có bao giờ thật sự chấp nhận để tao điều trị. Tao bất lực vì vấn đề của mày quá phức tạp. Mày hiểu cho tao, đối với mày, tao vừa là bác sĩ, vừa là một thằng bạn thân. Hai vai trò đó luôn lẫn lộn và chồng chéo vào nhau. Nhiều lúc, trong thâm tâm hay từ vô thức, mày cần tao như cần một thằng bạn. Nhưng trên phương diện lý trí, mày đòi hỏi tao phải cư xử với mày như một ông bác sĩ. Mày bất bình. Nhưng tao không thể làm thỏa mãn được tất cả những điều mày mong mỏi. Bác sĩ vẫn chỉ đơn thuần là con người với những giới hạn của nó.“
“Nắng đã tắt trên triền dốc một dòng sông. Và đời người như một dòng chảy miên viễn. Chỉ khi nào mặt nước thật sự yên bình, phẳng lặng và tất cả cặn bã chìm sâu dưới đáy, ta mới có thể yên tĩnh để soi rõ lại đời mình. Lòng tao luôn là một cơn sóng. Muôn đời là một con sóng lớn. Trong tao luôn bị giằng co bởi hai khía cạnh lý trí và tình cảm, giữa sự sống và cái chết. Và tao quá mệt mỏi.” Vừa nói Trí vừa đưa bàn tay nâng nhẹ chiếc cằm, ngón trỏ quệt quệt trên sống mũi. Mặt đăm chiêu.
“Tao rất thích biển. Thích màu xanh và yêu vẻ đẹp mênh mông vô tận cùng sự kinh khiếp của biển. Nhiều hôm, ra đứng một mình hằìng giờ ngắm nhìn và nghe sóng biển vỗ vào ghềnh đá, tao đã kể lể, đã gào thét vào khoảng không. Nhưng chưa bao giờ tao đã nói. Và biển cho tao cái cảm giác là mình còn hiện hữu.”
Đạt ngồi im. Tâm tư lan man trở về những ngày tháng cũ. Trí đã kể cho anh nghe thật nhiều về cuộc đời của mình. Tuổi thơ của Trí đầy bất hạnh. Anh ra đời trong chiến tranh và lớn lên trong khói lửa với bao sự mất mát. Anh trưởng thành bên người cha nghiêm khắc và đã cảm thấy mình bắt đầu khật khùng từ những năm tháng còn rất nhỏ, từ khi trái đạn rơi đúng căn nhà trong một trận đánh lớn. Anh đã chứng kiến cảnh đạn nổ, nhà cháy và hình ảnh tan xác của người mẹ mà anh yêu thương nhất. Trí trở nên ít nói và xa rời đám đông. Lớn lên, trong lần trốn nghĩa vụ, anh đã hốt hoảng và mất hết bình tĩnh khi tên công an chĩa mũi súng vào đầu rồi lên cò. Hai lần nằm tù vì... vô tội. Và hình ảnh đau thương lập lại trong một chuyến vượt biên. Người bạn gái mà anh đặc biệt yêu quý nằm chết trong vòng tay anh sau nhiều ngày bị bọn cướp hành hạ và hãm hiếp. Những biến cố quá lớn theo thời gian chồng chất lên nhau đã tạo nên một hội chứng tâm thần, và nó đã làm cho tuổi đời của Trí khựng lại. Anh luôn ngơ ngác trước cuộc sống. Những ấn tượng đau thương bị đẩy lùi vào tiềm thức. Nó thường trở lại với Trí trong những cơn ác mộng. Cuộc sống khắc nghiệt nơi đây càng đẩy anh vào sự cùng quẫn. Tình cảm của Trí lên xuống thất thường. Anh hay chán nản và mang một chứng trầm cảm khá nặng. Đôi khi sự khủng hoảng đưa đến trạng thái hoang tưởng. Trong một đêm định quyên sinh, một tai nạn xe hơi, một tiếng la thất thanh “Cứu tôi với. Tôi không muốn chết!” của nạn nhân đã đánh thức anh ra khỏi cơn bấn loạn. Đến nay, Trí vẫn chối từ mọi đề nghị uống thuốc hoặc đến điều trị tại một bệnh viện. “Tao phải tự cứu lấy mình.” Trí thường bảo thế. Và anh luôn có mặc cảm. Đối với xã hội, anh không bao giờ chấp nhận mình là một bệnh nhân tâm lý.
“Mùa thu sắp qua rồi mùa đông lại đến. Suốt ngày không làm gì và cứ lẩn quẩn trong bốn bức tường, tao vô cùng ngột ngạt, hụt hẫng và nhàm chán. Tao rất sợ cái lạnh nơi đây. Cái lạnh thời tiết và cái lạnh tình người. Nhiều khi tâm tư nặng nề, tao mất hết mọi hứng thú để làm bất cứ chuyện gì. Đêm đêm, ngồi độc thoại với chiếc bóng lẻ loi của mình, tao thấy buồn và cô đơn quá.”
“Sao mày không đi chơi đâu đó cho khuây khỏa? Đi xem văn ngệ chẳng hạn.” Đạt đề nghị.
“Đám đông là thói đời. Vào đám đông tao càng cảm thấy cô đơn hơn. Trong mọi niềm vui đều chứa đựng một nỗi đau. Niềm vui quá ngắn ngủi mà nỗi đau thì cứ căng dài ra. Tao luôn là kẻ sống ngoài lề cuộc đời. Không thể hòa nhập được. Nhiều lúc, tao tự hỏi, tao điên hay thiên hạ và cái xã hội này ba trợn?”
“Mày cần thực tế và đơn giản một chút. Hãy cố nắm bắt những cơ hội để hưởng thụ, mày sẽ thấy đời còn nhiều cái hay rất đáng để sống.”
“Thực tế? Bằng cách nào? Phủ nhận con người và khinh rẻ linh hồn của mình à? Công lý là con thò lò, và tao chỉ là kẻ suốt đời bất mãn.”
“Mày nói gì nghe dữ dằn thế?”
“Một thằng thất nghiệp và bệnh hoạn như tao luôn bị cuộc đời bỏ rơi. Cô đơn là một nỗi đau lớn. Một nỗi đau. Sâu lắng. Mịn màng. Hiện thực đời sống như sợi dây thừng xiết chặt vào cổ tao. Và tao đã chết từ khi mình còn tồn tại.”
Trí ngẫm nghĩ một lúc và đưa tay vẽ vòng lên mặt kính. Anh nhìn vào mắt Đạt thật lâu.
“Tao kể cho mày nghe một câu chuyện.”
Trí xoay người và hơi trườn mình về phía trước. Anh châm mồi điếu thuốc đưa lên môi hút. Đạt chăm chú lắng nghe.
“Có lần tao lang thang một mình trên phố. Mưa lâm râm và trời rất lạnh về đêm. Qua khung cửa kính, tao thấy một bà sồn sồn ngồi trầm ngâm hút thuốc một mình nơi phòng khách. Trông bà có vẻ cô độc. Con chó nằm cựa quậy trong lòng. Tay bà vuốt ve con vật trông thật âu yếm. Đứng do dự một lát, tao lấy hết can đảm đến bấm chuông. Bà ta ra mở cửa. Tao nói “Tôi có thể vào chơi với bà được không?” Bà ta trợn tròn đôi mắt rồi đóng sầm cửa lại sau khi quát lớn “Cút đi ngay!” Buồn cười thật. Có lẽ lúc ấy, tao như một thằng điên làm bà ta sợ hãi. Nhìn bà nâng niu con vật, chưa bao giờ trong đời, tao lại mơ ước được làm chó như lúc này.” Trí cười nhạt. “Mày thấy đó, tao cũng tích cực với đời lắm chứ. Nhưng để được cái gì? Mày nói đi, để được cái gì chứ?”
Đạt nhìn bạn nghĩ ngợi. Anh biết mình nói gì thêm cũng thừa. Anh im lặng và tiếp tục lắng nghe. “Mấy hôm nay, chị Hà lại đến tìm tao. Và đến chỉ để nói cho tao biết rằng chị ấy yêu tao. Thật phi lý!” Trí cười khẽ và lắc nhẹ cái đầu. Mái tóc rối bù, lún phún vài sợi tóc bạc, lòa xòa trên khuôn mặt hốc hác. “Mày thấy có lạ đời không? Một người đàn bà đã có chồng. Một người mà tao không thể có bất cứ một mối quan hệ tình cảm nào lại muốn dâng hiến cho tao.”
Đạt ngần ngừ vài giây rồi hất hàm bảo bạn:
“Chị ta tự nguyện cho maöy thì mày cứ hưởng. Chị ta sướng thì mày cũng sướng. Ràng buộc gia đình, ai cũng muốn có những lúc được sổ lồng. Và chỉ có những người sống không hạnh phúc với chồng mới có những ý tưởng ngoại tình. Trong nhiều trường hợp, ngoại tình lắm khi cũng chính là nổ lực để chống trả, giải tỏa sự bức bối, ức chế và nhàm chán hằng ngày, nó giúp ta cân bằng lại các quan hệ tình cảm để có thể còn an tâm tiếp tục chấp nhận một sự ràng buộc. Mày chẳng có tội gì cả.”
“Mày là kẻ cơ hội, là đứa tồi tệ và vô trách nhiệm.” Trí nổi nóng trong lúc Đạt cố tỏ vẻ thản nhiên. “Chẳng có chi là đạo đức với luân lý cả. Những kẻ đã trưởng thành, bản thân họ phải tự nhận lãnh trách nhiệm về những việc họ làm. Tao nghĩ, trong đời sống vợ chồng, sau ba năm lấy nhau cần có một sự thay đổi, lớn nhỏ và với hình thức nào tùy hoàn cảnh mỗi người. Nếu không, sự nhàm chán và những xung đột dồn nén nhiều năm sớm muộn sẽ chỉ đưa đến sự đổ vỡ. Một sự đổi thay, một lối thoát tạm thời có thể cứu vãn được tình thế đang khủng hoảng.”
“Mày khuyến khích thiên hạ ngoại tình và ly dị để họ sống loạn lên à?” Giọng Trí bực dọc.
“Tao chẳng có khả năng đó và cũng chẳng ai nghe tao nếu họ thật sự muốn bảo vệ hạnh phúc của họ. Ngoại tình và ly dị là nếp sống thời đại. Mày để ý xem, rồi đây thiên hạ sẽ tranh nhau ca tụng nó.”
“Mày hết thuốc chữa rồi, Đạt ạ.”
“Đời sống hiện đại là đời sống hưởng thụ. Nó chạy nhanh như cái chong chóng. Không sớm hưởng thụ rồi đây mày sẽ cảm thấy nuối tiếc.”
“Thiên hạ tranh nhau đua đòi hưởng thụ nên xã hội phát sinh nhiều hiện tượng bất thường. Việt Nam ngày nay cũng thế.”
“Sự bình thường của hôm nay có thể sẽ không còn bình thường cho ngày mai. Ở Việt Nam, mày có biết, khoảng 80% phụ nữ có chồng, suốt cả đời của họ ít bao giờ biết 'sướng' là gì trong việc ân ái với chồng. Họ chỉ làm bổn phận hằng đêm vạch háng ra cho những thằng đàn ông ích kỷ, ham hố trồi lên thụt xuống vài lần rồi lăn đùng ra ngủ.”
“Chủ quan và cường điệu quá. Mày dựa vào đâu để khẳng định điều ấy ?”
“Có nhiều sự thật hiển nhiên không cần phải chứng minh. Bọn đàn ông tụi mình lắm khi chẳng ra gì. Từ xưa đến nay, mọi sự tàn phá, đổ vỡ lớn lao trên đời phần lớn đều do bọn đàn ông mê muội, vô trách nhiệm, vô ý thức và đầy tham vọng tạo nên. Theo tao, nên giảm bớt những quyền hạn của họ ngoài xã hội càng nhiều càng tốt.”
“Không phải không có những người đàn bà, phát sinh từ cảm tính, từ lòng vị kỷ, do lạm dụng một cách thiếu ý thức sự tự do đã gây ra nhiều tai họa cho đời sống. Không có bọn đàn ông tụi mình, họ chẳng làm được điều gì lớn lao.”
“Chưa chắc.” Đạt hất hàm thách thức “Mày hiểu gì về đàn bà?”
Trí lúng túng. Nhìn Đạt chăm chú một lúc rồi nhắm nghiền mắt lại, ngã người ra thành ghế. Giọng anh trầm buồn:
“Với phụ nữ, tao luôn vụng về và chưa bao giờ có được may mắn. Gặp họ, tao chẳng biết nói gì cho họ vừa lòng. Và tao cũng chẳng hiểu khi nào họ thật sự ưng thuận... ”
“Yêu đàn bà là tự thăng hoa đời mình. Đối với đàn ông, trong mấy cái nghiện, nghiện đàn bà là niềm đam mê cao cả nhất. Về phương diện tình cảm, đàn bà phụ nữ dám sống thật với con tim của họ. Họ hơn xa bọn đàn ông tụi mình ở sự liều lĩnh và tính cương quyết. Bởi lẽ, đàn ông có quá nhiều điều chi phối họ, như danh dự, nghề nghiệp, đạo lý, trách nhiệm, bổn phận... ” Đạt giơ bàn tay đung đưa trên không như người đang diễn thuyết “Tao đề nghị thế này, nếu mọi người đồng ý chấp nhận một ước hẹn, mọi sự sẽ trở nên vô cùng đơn giản. Khi bạn gái đến thăm, nên mời họ một ly rượu vang và một đĩa đậu phọng. Khi nào ưng thuận, họ chỉ cần bỏ hạt đậu và ly rượu là xong chuyện. Sau đó, lặng lẽ đưa nhau lên giường.”
Trí lắc đầu và bỏ lửng câu chuyện. Mắt nhìn ra ngoài trời. Những ngọn đèn vàng mờ mờ ẩn hiện trong màn đêm. Đạt nhìn bạn ái ngại. Trí là người thích tranh luận nhưng lại rất nhạy cảm. Một sự bất bình có thể làm cho anh phẫn nộ đến khổ sở.
“Mấy đêm nay tao lại mất ngủ. Vài lần chợp mắt thì thấy toàn ác mộng. Nhiều khi, trong cơn chập chờn, tao thường thấy những chiếc bóng mơ hồ đứng bên giường níu kéo tay chân tao. Tao rất sợ hãi.” Trí phá tan sự im lặng và quay lại nhìn bạn. Gương mặt bỗng thất thần.
“Mày kể cho tao nghe giấc mơ của mày đị” Đạt gợi ý.
“Tao mơ thấy mình rơi xuống một cái hố sâu. Rồi từ hố sâu đó, tao giẫy giụa và cố ngoi lên. Hố màu đỏ thẫm, có nhiều nước và những chất bầy nhầy, lúc phình ra, lúc lại thắt vào. Tao trồi lên nhiều lần rồi bị một bàn tay đen đúa ấn mạnh xuống. Sau đó, bỗng dưng tao thấy mình trần truồng, thân đầy máu nằm ngửa trên một mảnh đất trống, chung quanh có những tiếng nổ, tiếng la khóc và lửa cháy và xác chết và những thân cây đè ập lên người tao. Tao ngạt thở rồi giật mình tỉnh lại. Rồi lần khác... “ Trí thở một hơi thật dài. “Tao thấy tao đứng một nơi thật xa nhìn thiên hạ lặng lẽ đưa đám tang của mình. Tao luôn bị ám ảnh bởi cái chết.”
“Giấc mơ phản ánh những ấn tượng, những traumas còn nằm trong tiềm thức của mày. Chiến tranh và cái chết của mẹ maöy, của bạn gái mày. Cái hố sâu có thể là niềm tuyệt vọng, là ý chí muốn vươn lên khỏi số phận. Nó cũng có thể là tử cung và đường âm đạo của một người đàn bà. Có lẽ vì sinh khó nên từ lúc mới chào đời, mày đã mang trong tiềm thức một cái ám ảnh thật lớn. Hình ảnh 'trồi lên thụt xuống' được xem như những cử động của cái dương vật bên trong lòng âm đạo. Nó thuộc về vô thức và phản ánh những ức chế sinh lý bị dồn nén nhiều năm.”
“Mày lại phân tích lảm nhảm nữa rồi. Cái gì là sinh lý? Thế nào là ức chế? Mày chỉ giỏi tưởng tượng. Tao chẳng tin mày.”
“Mày có bao giờ tin tao một cách đúng đắn đâu. Vì thế, tao đã bảo, vừa làm bạn, vừa làm bác sĩ của mày... thật khó.”
Trí cười nhạt, giọng tinh nghịch “Mày chẳng bao giờ trị được bệnh của tao, vì mày cũng là một bệnh nhân. Mày không ý thức được đấy thôi.”
“Đời người, phần lớn đều xoay quanh một chữ sex. Mày có biết tại sao phụ nữ thường thoa son trên môi và rất thích hoa hồng? Chính họ cũng không hiểu rõ được vì nó thuộc về vô thức. Môi son và hoa hồng gợi cho ta liên tưởng đến cái âm hộ. Và nó có tác dụng để khiêu khích đàn ông. Chuyến này lên Amsterdam, mày nghe lời tao, đi giải tỏa một lần xem sao.”
“Bậy bạ quá. Tao không đùa với mày. Thôi nói chuyện khác.”
“Mày luôn phủ nhận và tránh né sự thật. Nói cho tao biết, mày gìn giữ sự trong sạch, thanh cao để sau này được lên thiên đàng đấy à? Riêng tao, tao đã chọn con đường xuống địa ngục.”
“Đừng mỉa tao, Đạt ạ. Cuộc sống đâu phải lúc nào cũng chỉ có sex. Quan hệ giữa con người còn có tình yêu, sự tin cậy, lòng trân trọng, niềm cảm thông và ý thức chia xẻ.”
Trí tỏ ra giận dữ nhưng cố kiềm chế cảm xúc của mình. Đạt áy náy. Hai người bỗng dưng im bặt.
* *
*
Xe ngừng tại một sân gạ Vài người khách bước lên.
“Tao bây giờ chẳng còn lại gì. Chung quanh tao là một sự trống vắng ghê rợn. Nhiều khi không biết làm gì, đi ra rồi đi vào, lòng tao luôn cảm thấy thật bất ổn. Tao thường có cảm giác bị vây khốn và rất muốn được nổi loạn. Cuộc sống sao vô nghĩa quá.” Trí nói trong khi Đạt móc túi lấy hai cái vé xe trao cho người xét vé.
“Sao mày không vẽ? Mày yêu thích ngành hội họa lắm mà. Vẽ cũng là một phương pháp tự trị liệu, một cách thức để giãi bày nội tâm của mình. Tao rất thích những bức tranh của maöỵ Nó đa dạng, có chiều sâu và rất trung thực. Qua những gam màu mày sử dụng, tao cảm nhận được sự chuyển biến từng giờ trong tâm hồn mày.”
“Vẽ cũng phải tùy lúc. Đâu phải ngày nào tao cũng có thể ngồi yên được bên giá vẽ. Tao chỉ là một họa sĩ bất đắc chí. Hơn một trăm bức tranh, một sản phẩm tim óc của mình chưa bao giờ công bố ra ngoài đời, tao đã xé nát và đốt cháy trong một đêm lên cơn phẫn nộ. Thì ra, mọi điều mà ta thường tưởng là cao quý, cuối cùng nó cũng chỉ là những thứ tro bụi gớm ghệ”
Đạt trố mắt nhìn bạn kinh ngạc. “Trời đất, mày giận ai mà làm chuyện điên rồ thế?”
“Tao giận tao. Tao giận con người. Tao nguyền rủa sự bất công và căm ghét tính thô bạo. Lắm lúc, tao rất muốn mình mất hết trí nhớ, mất hết lương tri... Với cuộc đời, tại sao tao không thể làm ngơ được?”
“Vì mày là con người. Người hơn bất cứ một con người nào khác trên cõi đời này mà tao biết.”
“Cuộc sống thực tế quá tàn bạo. Nhiều khi, tao muốn leo lên một tòa nhà thật cao, đái xuống thiên hạ rồi chưỡi đổng vài tiếng 'Đụ má cuộc đời !' cho hả.”
“Để được cái gì? Xã hội vốn là thế. Mày không thể thay đổi được gì, tại sao mày lại cứ đi tự hành hạ chính mình. Mày mơ mộng, lý tưởng, tuyệt đối quá và có cái nhìn lệch lạc về cuộc đời nên dễ bất mãn và cay cú. Mày phải biết thích nghi, biết phớt tỉnh và chai lì hơn một chút.”
“Tao là thằng dở hơi, mọi người bảo thế. Nhưng tao không cần thích nghị Tao không thể phân thân và cũng chẳng muốn đánh mất chính mình. Không biết 'giữ' mình', ta sẽ bị bôi xóa, sẽ trở thành bọt nước tan biến trong lòng biển cả. Tao bất cần.”
“Mày lại mâu thuẫn với chính mình. Mày gàn bướng, không dứt khoát tư tưởng và luôn đi ngược gió. Mày sẽ không nhìn thấy được cái đẹp đang có.”
“Cái đẹp à? Tao đã từng suy tôn và rất thiết tha với nó. Cái đẹp không thể giải thích là cái đẹp vĩnh cửu. Đấy là cái đẹp của nghệ thuật sáng tạo. Mà thế nào là nghệ thuật chân chính? Thế nào là sự ngụy tạo? Con người luôn phải đóng kịch và thường sống trong sự giả trá. Thiên hạ luôn bị lường gạt bởi cái giả tạo và sự chân thật cứ lẫn lộn và nhập nhằng vào nhau. Tao cô độc và mất hết niềm tin vì tao còn lương tâm và biết tự trọng. Tao mệt mỏi vì chiêm nghiệm được rằng, càng hiểu nhiều về cuộc đời, tao càng cảm thấy ngỡ ngàng, chán chường, thất vọng, bất mãn và cô độc. Con người bị chi phối quá nhiều bởi tính duy lý, bởi cái đẹp hình thức và tinh thần thực dụng, bởi lòng ích kỷ, sự khô cứng đến tàn nhẫn và sự đa phức của hiện thực đời sống. Một hiện thực thiếu linh hồn. Thật đáng lo ngại cho thời đại mà thiên hạ thản nhiên làm ngơ và đùa cợt với những cảm xúc chân thật của con người. Trong cuộc sống hối hả hiện nay, thiên hạ không còn thời giờ để ngồi lại lắng nghe lòng mình, xem mình là ai, đang làm gì và thật sự muốn gì.”
“Sự giả trá được che đậy và dựng lên một cách tinh vi có thể trở thành một tác phẩm có giá trị để đời. Kẻ có tài mới đánh lừa được cả thiên hạ. Tao đề cao họ. Xã hội luôn chuyển động và phải tiếp tục đi tới. Dậm chân tại chỗ hoặc quay về với quá khứ là lạc hậu và trì trệ. Cuộc sống cần khám phá những điều mới lạ để tránh sự nhàm chán. Và mày phải biết thức thời.”
“Hiện thực mang khái niệm tự tính. Bản thân nó chối bỏ mọi thúc đẩy của tham vọng và ngôn từ. Cái đẹp nghệ thuật mang tính đa dạng. Ta không thể áp đặt quan điểm của mình cho kẻ khác. Có lẽ tao là thằng bảo thủ. Tao không chịu thỏa hiệp với thời đại mà tao đang sống. Nhưng mày cũng đừng quá lạm dụng sự tiến bộ. Mày tôn thờ chủ nghĩa hiện sinh và đề cao những thứ tư tưởng giật gân. Rồi mày sẽ lầm.”
“Hiện thực là thực thể do con người tạo ra. Kẻ khôn ngoan là kẻ biết bám sát vào thời thế, nhiều lúc phải chạy đua để sớm qua mặt thời đại. Mày không thể sống một mình trên hoang đảo. Ngày nay là thời đại của tinh học, của tình dục và sự bùng nổ thông tin toàn cầu. Mày không thấy, qua văn chương, âm nhạc, điện ảnh, hội họa... yếu tố xảo thuật và những ý niệm tình dục gay cấn đều được đề cao trong những tác phẩm 'đồ sộ' đấy sao. Mình không chạy theo, mình sẽ sớm trở thành người rừng, trở thành lạc hậu. Tao dẫn chứng một thí dụ về quan niệm mới trong việc đánh giá cái đẹp nghệ thuật. Qua bài thơ của Đỗ Kh.:
'Các cô gái trẻ Hà Nội
Các cô ơi
Tất cả các cô đều dư sức đụ tôi.'
Đây là một bài thơ ngộ nghĩnh và thú vị không chịu được.”
“Mày cực đoan quá rồi, ông trời ạ. Chủ nghĩa tình dục, tinh thần bạo động, nghệ thuật khoái lạc, tình yêu da thịt, văn hóa dung tục... chỉ là phản ảnh của những bất mãn, những bế tắc, những sự nổi loạn và xung đột tâm thức, những ức chế và sự dồn nén tâm lý. Nó phát sinh ra nhiều biến chứng xã hội ngơ ngáo, những trào lưu thời thượng nhem nhúa. Đời sống mới là những cơn giẫy giụa thể xác, những trục trặc tâm lý hoang mang, những pha học đòi giải phẫu biến tính, luyến ái đồng tính, những bản thống kê chóng mặt về sự tăng trưởng của các trường hợp ngoại tình, ly dị, sự loạn dâm, lạm dụng tình dục trẻ em, tuổi trẻ phạm pháp, sự bạo động và những tội ác. Và mày hết lòng ca ngợi nó. Riêng bài thơ của Đỗ Kh., theo tao, anh ta hơi cường điệu và lên gân một chút. Tao đề nghị Đỗ Kh. nên làm thêm một bài đối lại thế này:
'Các người đàn ông trên thế gian
Các anh ơi
Tất cả các anh đều dư sức đụ vợ tôi.'”
“Sự phát triển của khoa học kỹ thuật nói riêng và của xã hội nói chung mang lại thêm nhiều tiện nghi cho đời sống. Đó là một sự đánh đổi cần thiết. Và tao chỉ đề cập đến những mặt tích cực.”
“Mày không thể tách rời ra được. Sự thay đổi nào cũng mang theo những hệ lụy của nó. Mày thúc đẩy nó nhưng không làm chủ được nó, không biết được cái giới hạn của nó, nó sẽ dễ bùng nổ.“ Trí nghiêm nét mặt và dài dòng một cách hào hứng: “Qua sự phát triển không ngừng nghĩ của khoa học kỹ thuật, qua nếp sống văn minh thực tiễn, bên cạnh sự tiến bộ còn nẩy sinh bao điều tiêu cực. Khoa học thiếu lương tâm và phi nhân tính ảnh hưởng sâu đậm đến tính cách và tình cảm con người. Nó khiến cho đời sống tâm linh của thiên hạ dần bị phân hóa và tàn phá. Đấy là một sự phá sản tinh thần. Con người càng lúc càng ngỡ ngàng với chính mình và ngờ nghệch trước mọi ý niệm. Họ quên sống hoặc chỉ sống như những cái máy biết di động, tự trói buộc mình trong những điều lệ cứng nhắc và trong hệ thống quay cuồng. Đấy là một cuộc phiêu lưu đi ngược lại dòng lịch sử nhân loại.“ Trí ngẫm nghĩ vài giây như thể tìm kiếm ý tưởng để diễn tả: “Sự phát triển của xã hội ngày nay đã tạo ra một mô hình không còn phục vụ cho tất cả mọi người. Kẻ mạnh và gặt hái được nhiều thành công thì hối hả hưởng thụ. Người yếu đuối, thất bại bị đẩy lùi dần vào trong bóng tối. Càng chống đối với thực tại càng bị xã hội đào thải. Thỏa hiệp với cuộc sống thì dần dà họ càng xa lạ với chính mình và đánh mất con người thật của mình đi. Con người càng lúc càng có nhiều nhu cầu, hoặc tạo ra thêm nhu cầu. Tìm tòi và đặt ra những điều lệ mới để thỏa mãn lòng ham hô,ú và họ cho đấy là văn minh hiện đại. Xã hội càng 'văn minh', con người càng chóng 'già', càng đần độn và thiếu trưởng thành.”
“Văn minh Tây phương là mẫu mực để thế giới hội tụ về. Mình không thể làm khác đi được.”
“Người Việt mình có tính vọng ngoại và thiếu đầu óc phán đoán độc lập. Họ sống theo dư luận. Xu hướng theo đám đông. Và thích vay mượn những thứ xa xỉ của người làm vật quý báu cho mình. Phần lớn lại rất dễ bị Âu hóa. Âu hóa một cách cực đoan là sự thuần phục và đưa đến tình trạng tự bôi xóa mình. Trong khi đó, thế giới Tây phương đang có khuynh hướng và nhu cầu để tiếp cận và đánh giá cao tư tưởng Á đông. Mầy nên nhớ, hiện đại hóa không nhất thiết phải rập khuôn Âu hóa. Ta nên tỉnh táo để phân biệt cho rõ và đừng đánh đồng hai khái niệm: Về mặt chính trị, đồng ý cần dung nạp những ý tưởng mới. Nhưng trên phương diện xã hội và văn hóa nghệ thuật quả thật không đơn giản. Ta không nên ngộ nhận và có cái nhìn máy móc thiếu uyển chuyển, thiếu sự bao quát. Ta không thể vì sự thôi thúc quá đà và ham chuộng cái mới mà phủ nhận và chối bỏ hoàn toàn những giá trị tốt đẹp của truyền thống. Không cần đợi đến vài thế hệ nữa, tuổi trẻ Việt Nam ngày nay đang có khuynh hướng đánh mất dần lý tưởng, bản ngã và thật sự bị mất gốc. Dân tộc Việt Nam đang rơi vào tình trạng chấn thương tâm thức và xáo trộn tâm lý, đi đến nguy cơ đánh mất dần bản thể.”
“Nhưng, theo tao thì... ” Đạt muốn ngắt lời bạn, nhưng giọng Trí vẫn sang sảng: “Sang thế kỷ 21, thế giới sẽ có nhiều biến động do sự tăng trưởng không ngừng nghỉ của tội ác và những hiện tượng tâm thần bất bình thường. Tiền bạc, vật chất, niềm tin và quyền lực sẽ chi phối mọi lãnh vực đời sống. Thú tính trong con người trỗi dậy và thiên hạ sẽ chết mòn trong sự cô đơn. Văn minh Tây phương vào đầu thế kỷ tới sẽ đi đến trạng thái bão hòa. Nếu không biết điều tiết và dừng lại đúng lúc sẽ không tránh khỏi nguy cơ tan rã. Trái đất chỉ có thể cứu vãn được mỗi khi nhân loại biết quay mặt lại với Á Đông. Quay mặt lại với tinh thần của hơn 2000 năm về trưóc. Hãy trở lại với thiên nhiên. Hãy quay về với trẻ thơ!”
“Tuổi trẻ ngày nay không bị ám ảnh bởi bóng ma của dĩ vãng. Chúng trong sáng, có nhiều kiến thức, khả năng và sinh lực. Chúng sẽ là tương lai của đất nước.”
“Mày có cả tin và chủ quan quá không?”
“Còn mày, mày chỉ giỏi triết lý... con bò rừng.”
“Mọi giá trị đều bị đảo lộn, và tao ngờ vực tất cả.” Trí gằn giọng rồi móc túi lấy thuốc ra hút. Anh chìa cho Đạt một điếu.
“Mày tôn thờ chủ nghĩa hoài nghi, tao biết.” Đạt quả quyết.
“Tao thật sự ngờ vực tất cả.” Trí lập lại.
* *
*
Chiếc xe lửa ngừng trước sân gạ Trong không gian, mớ âm thanh hỗn độn, mơ hồ còn vọng lại bên tai hai người bạn. “Hoan hô những con bò rừng. Hoan hô nền văn minh hiện đại. Hoan hô tình dục. Hoan hô sự nhầy nhụa và tội ác.”
Trí và Đạt bước xuống mặt đường. Amsterdam mùa thu mưa phùn lất phất. Vài bóng đen co ro, hối hả đi trong mưa. Xa xa, những khuôn mặt hốc hác, đơn lẻ đang độc thoại với màn đêm lập lòe. Trí dừng lại trước một cửa hiệu. Bên trong tấm kính, ba con khỉ ngồi bằng đá, một con bịt mắt, một con bịt tai và một con bịt miệng nhìn anh như trêu cợt. Trí mỉm cười khoái trá và kéo bạn đến xem.
Hai người băng qua những con kênh. Khu ăn chơi nổi tiếng De Wallen đang nhộn nhịp tiếng người. Dưới những ánh đèn đỏ bên vệ đường, qua các khung cửa kính, những cô gái điếm lõa lồ, đu đưa thân hình, miệng mỉm cười mời mọc khách làng chơi. Đi được một đoạn, Trí đề nghị “Mày đi loanh quanh một lát. Tao tìm chỗ đái một cái. Lát nữa gặp lại.” Đạt nói “Ok” rồi bỏ đi. Khoảng hơn nửa giờ sau, hai người bạn gặp lại nhau. Trí cười bẽn lẽn và Đạt nhìn bạn im lặng. Họ vào một cái bar gần đấy gọi bia uống.
* *
*
Trí và Đạt mệt mỏi tựa lưng vào thành ghế ngủ saỵ Chiếc xe lửa chạy vụt trong đêm tối. Tôi biết họ, hai người bạn thân, hai thái cực trong đời sống. Họ luôn đối chọi, tranh chấp và nguyền rủa nhau. Nhưng đã từ lâu, họ cảm thấy không thể thiếu nhau được. Họ đi tìm mãi chân lý làm cứu cánh để sống. Và tôi cũng biết, đêm nay, do cơn ngủ say, họ lại tiếp tục đi qua sân ga mà họ phải đến. Cuộc đời là sự mong manh và vô thường, tôi chỉ khẽ nói với họ trong giấc ngủ: “Này bạn, hãy nở một nụ cười khi nhìn vào cuộc đời, dù là nụ cười vui tươi, khinh bỉ, ngạo mạn hay gượng gạo, nó cũng sẽ giúp bạn cảm nhận được phần nào sự thật của cái giả tạo.”
