Chỉnh mới ngóc đầu dậy thì đã thấy choáng váng nên đành nằm lại, dán mắt lên mái nhà, nhưng sự thực hắn không chủ tâm nhìn gì. Hắn lại thấy khó thở, và rồi có cảm tưởng như máu trong người như chảy mạnh hơn, mặc dầu hắn không nhúc nhích tay chân, hắn còn có cảm tưởng là mặt hắn đỏ lên vì cảm giác bừng bừng như người mới uống rượu.
Gần đây hắn hay có triệu chứng như vậy mà hắn không hiểu tại sao. Giá hắn có tiền, hắn sẽ đến phòng mạch của một bác sĩ để nhờ điều trị căn bệnh mà hắn mới mang cách nay ít lâu. Nhưng tiền ăn còn không có thì làm gì có tiền uống thuốc, nên chắc là hắn sẽ chết vì bệnh này thôi, nhiều lần hắn thầm nghĩ như thế!
Mỗi khi đau yếu bệnh tật hắn đều nghĩ đến cái chết, và cảm thấy luyến tiếc cuộc đời. Mà thật ra hắn cũng không biết là mình luyến tiếc cái gì. Vì đời hắn có gì đâu mà tiếc! Hắn hiện sống một thân một mình. Khi còn khoẻ mạnh hắn đạp xích lô, số tiền kiếm được đủ cho hắn ăn no ngày ba, bốn bữa, thỉnh thoảng nhậu nhẹt và đi "chơi bời". Nếu cuộc đời cứ đều đều như thế thì cũng không đáng phàn nàn gì nhiều, vì người giỏi gấp vạn lần hắn mà bây giờ cũng đạp xích lô như hắn thôi, thì chuyện hắn đạp xích lô là chuyện đương nhiên, có vẻ còn may mắn nữa! Nhưng bây giờ thì mọi chuyện đã thay đổi rồi. Hắn không còn mạnh khoẻ, lê cái thân hắn cũng không xong thì hắn còn đạp xích lô thế nào được nữa! Hắn thuê cái chái này, và bây giờ đã nợ bà chủ đến ba tháng mà không có tiền trả nên chắc là hắn sẽ phải trốn. Nhưng trốn thì rồi hắn ở đâu, hắn cũng không biết nữa! Hắn chợt ân hận về những tiêu pha phung phí khi hắn còn mạnh khoẻ.
Nghề đạp xích lô tuy có vất vả nhưng nhiều người biết tiết kiệm có thể nuôi được cả gia đình. Còn hắn, kiếm được bao nhiêu tiền hắn tiêu hết bấy nhiêu. Đêm về, hắn đi nhậu, nếu chưa đến độ "goắc cần câu" thì lại tìm "chị em ta". Nhiều lần, ngày hôm sau hắn phải nghỉ vì đạp xích lô không nổi nữa. Hắn không ngờ đàn bà mà "độc" đến như vậy!
Nghĩ đến chuyện đàn bà độc, hắn lại nhớ đến bố hắn. Khi ông còn sống, thỉnh thoảng ông thường nói bóng nói gió cho hắn biết là đàn bà "độc", nhất là những lúc ông ngà ngà saỵ Nhưng làm thế nào mà hắn hiểu được nếu không trải quạ Chỉ bây giờ, sau những đêm lăn lóc bên cạnh người đàn bà thì sáng hôm sau hắn hiểu lời bố hắn nói khi trước.
Chỉnh nằm thêm một lúc nữa rồi cố gắng ngóc đầu ngồi dậy đi lần ra ngoài sân. Bên ngoài nắng chói chang làm hắn hoa mắt, khiến phải nheo mắt lại rồi mới mở ra được. Khi đã định thần, hắn thấy bầu trời như trong hơn mọi hôm, mây hình như cũng trắng hơn. Hắn nghe tiếng trẻ con lao xao ở ngoài ngõ, lắng nghe thì mới biết là chúng cãi nhau vì một thằng chơi ăn gian nên mấy thằng kia không chịu. Bỗng thời thơ ấu hiện về, hắn là cậu bé con, trong túi luôn luôn có những sợi dây thun hoặc những nắp bia, cũng có khi là những vỏ bao thuốc lá được xếp lại cẩn thận tùy theo trò chơi, nhưng trò chơi nào thì hắn cũng mê, nên suốt ngày hắn lêu lổng ở ngoài đường, có khi mải chơi nên hắn trốn học.
Nghĩ đến những ngày ấy hắn cũng hơi ân hận. Giá chăm học một chút chắc hắn cũng đọc thông viết thạo như người tạ Đằng này, đến tận bây giờ, hắn vẫn phải đánh vần từng chữ mới hiểu người ta nói gì. Tệ hơn, đôi khi đánh vần xong hắn cũng không hiểu nữa. Ngày nay hắn ý thức được việc học quan trọng thì không còn có cơ hội học nữa.
Một luồng gió thổi đến làm Chỉnh rùng mình, hắn vội vã vào nhà nằm xuống tấm phản vẫn kê làm giường ngủ. Một lúc sau thì hắn thiếp đi. Trong giấc mơ hỗn độn Chỉnh thấy mẹ hắn kéo tay hắn đi giữa lúc nhà hắn đang bốc cháy. Không biết lửa từ đâu đến mà ngôi nhà Chỉnh bốc cháy, hắn chưa bao giờ thấy cái gì cháy ghê gớm đến như vậy. Mà không phải chỉ có nhà hắn cháy, những nhà khác trong xóm cũng ngùn ngụt bốc khóc, lửa liếm hết cái này đến cái khác. Có những thứ hắn không bao giờ nghĩ là có thể cháy được mà cũng cháy. Mà không phải chỉ có lửa. Tiếng súng nổ, tiếng người kêu khóc, nhưng Chỉnh không nhớ được là mình có khóc hay không. Hắn chỉ còn nhớ là cứ bị mẹ hắn kéo đi, kéo đi mãi trong cái đám người hỗn loạn ấy. Cuối cùng thì cũng ra đến ngoài quốc lộ 1. Đoàn người nhìn lại thôn xóm cũ, thấy lửa vẫn còn ngùn ngụt cháy. Thế là đoàn người lại cắm đầu chạy, nhưng bây giờ là chạy trên đường nhựa nên dễ dàng hơn.
Trên đầu, trời nắng như thiêu như đốt, nhựa đường chảy ra đen như mới đun sôi, Chỉnh nhìn thấy chung quanh mẹ con hắn toàn người chạy loạn. Đòan người phía trước đang chạy tự dưng đứng dồn lại, có người ngồi thụp xuống, có người nằm. Thấy vậy mẹ con Chỉnh cũng đứng lại, mẹ Chỉnh năn nỉ một người có mang theo nước uống, ông ta rót cho mẹ con Chỉnh nửa ca nhưng mẹ hắn nhường cho hắn uống hết. Vừa uống xong nước thì lại thấy người ta chạy nữa, mẹ con hắn cũng chạy theo. Đến một quãng đường lúc đầu thấy yên ắng, không nghe tiếng động gì, trừ tiếng tiếng động do đoàn người chạy loạn gây ra. Mọi người đã tưởng thế là thoát, nhưng giữ lúc có một chút hy vọng nhen nhúm như thế thì tiếng súng lại thình lình nổi lên. Lần này thì tiếng súng nổ ngay bên cạnh hắn và nổ thật lớn, đến nỗi sau đó tai hắn ù luôn, mắt hoa lên. Chỉnh chỉ nhớ mẹ hắn nằm úp lên người hắn. Máu từ chỗ nào không biết chảy tràn lan trên mặt đường, Chỉnh không biết có phải là máu của mẹ hắn không hay là của ai, nhưng có thể là của tất cả mọi người vì hình như người nào cũng bị thương rồi hắn không biết gì nữa.
Cũng trong giấc mơ hỗn độn đó hắn còn nhìn thấy cả bố hắn nữa, nhưng khi ấy bố hắn chưa đi lính, còn dạy học ở ngôi trường làng, hắn cũng học ở ngôi trường đó nữa. Trong giấc mơ có khi hắn cũng được hưởng lại những ngày hạnh phúc của tuổi ấu thơ, hắn ê a đánh vần từng chữ một do thầy giáo hắn dạy. Rồi khi đến giờ ra chơi, Chỉnh và những thằng bạn cùng lớp chạy nhảy nô đùa trên sân nhà trường. Giữa lúc giấc mơ đang đẹp đẽ như vậy thì Chỉnh thức giấc. Lúc đầu hắn chưa phân biệt được rõ rệt giữa chuyện thật và mộng, nhưng chỉ một giây sau hắn lại nhận ra ngay cái tình trạng thê thảm của hắn hiện tại. Dần dần Chỉnh tỉnh hẳn, nằm lơ mơ nhìn qua khe vách ván. Một chút ánh sáng từ ngọn đèn đường gần đấy hắt vào chỗ Chỉnh nằm, in một vạch dài và sáng trên người hắn như một vết cắt, một vết cắt êm ái. Chỉnh lại chợt nhớ đến giấc mơ khi nãy, đến cái đoạn đường mà mẹ con hắn đang chạy thì bị bắn và rồi máu đổ ra lai láng, hắn đoán là đoàn người chết nhiều lắm, trong đó có cả mẹ hắn, vì từ đấy hắn không bao giờ thấy mẹ mình nữa. Có điều lạ lùng mà cho đến bây giờ Chỉnh vẫn không hiểu là tại sao hắn lại thoát chết trong cái cảnh mà hắn tưởng là ai cũng phải chết. Nhưng khi Chỉnh đã hoàn toàn tỉnh lại thì không thấy mẹ đâu nữa, nơi hắn ở cũng không phải là nhà hắn hay nhà người bà con nào mà chỉ là một viện mồ côi do các bà sơ chăm sóc. Ở trong viện mồ côi một thời gian rồi hắn nghe theo đám bạn bè ở trong đó trốn ra ngoài sống bụi đời trên hè phố. Lúc đầu Chỉnh nhớ là hắn thích lắm, tha hồ tự do chẳng có ai bắt xếp hàng khi đi đâu, cũng chẳng ai bắt phạt quỳ ở ngoài hành lang và cũng không phải học hành gì, chỉ có mỗi một nỗi vất vả là phải đi xin thì mới có ăn, nếu không thì phải đi móc túi người khác để có tiền sinh sống hằng ngày. Nhưng càng lớn lên thì hắn càng tiếc thời gian ấy. Giá biết chịu khó thì hắn đã có thể được học hành khá hơn một chút, và có một nghề nghiệp đàng hoàng, chắc là không đến nỗi như bây giờ!
Càng nghĩ hắn càng tiếc, vì hôm nọ hắn còn nghe tin, có một người ngày xưa cũng ở trong trại mồ côi như hắn, nhưng may mắn sao đó mà được một gia đình ở Úc nhận là con nuôi, bây giờ trở về lại thăm quê hương, thăm lại viện cô nhi và đám bạn cũ của mình. Nghe nói, nhìn thấy cô ta mọi người đều ngỡ ngàng vì không ai ngờ cô ấy thay đổi đến như vậy!
Nằm nghĩ ngợi loanh quanh từ chuyện này sang chuyện khác làm cho Chỉnh tỉnh hẳn. Hắn ngồi dậy vói chai nước hắn thường để ở đầu giường tu ừng ực. Vì vội vàng và cũng vì run tay hắn đã để nước chảy xuống tấm ván, hắn định tìm một cái dẻ để lau chỗ ván bị ướt nhưng tìm không ra. Cuối cùng thì hắn đành lấy tay gạt chỗ nước đọng đó và nằm xuống. Hắn nghe văng vẳng tiếng nói chuyện của vợ chồng người chủ nhà ở bên kia vách, nhưng hắn không biết họ nói gì. Chỉnh chợt tủi thân, giá có một người đàn bà ở bên cạnh để chăm sóc hắn trong những lúc đau yếu như thế này, thì đỡ khổ biết mấy! Thoáng qua một giây, Chỉnh chợt nghĩ đến Ngoan, có thời hai đứa đã đi chơi với nhau. Ngoan muốn xây dựng gia đình với hắn, nhưng khi ấy Chỉnh còn thích bay nhảy, hơn nữa, thêm việc xúi xiển của mấy thằng bạn còn độc thân, nên Chỉnh đã dứt khoát để Ngoan đi lấy chồng. Bây giờ nghe nói đã có mấy mặt con với người chồng ấy. Thỉnh thoảng Chỉnh cũng gặp lại Ngoan do tình cờ, mỗi lần gặp Ngoan là hắn lại ân hận vì tính hay thả mồi bắt bóng của mình, và bây giờ trong lúc đau ốm hắn còn tiếc hơn. Nhưng cơn mệt, đau và cả đói nữa đã làm hắn lịm đi, rồi lại nửa mê nửa tỉnh. Trong một giấc mơ, hắn chở Ngoan trên chiếc xe xích lô của hắn, đi sang tận bên Chợ Lớn để ăn mì, rồi hai đứa dẫn nhau vào trong những công viên thiếu ánh đèn để ôm nhau. Nhưng không giống những khi hắn còn mạnh khoẻ, mỗi khi nằm mơ thấy đàn bà là sáng dậy hắn phải đi giặt quần. Đằng này không có gì hết, một lúc sau thì những hình ảnh khác lại trở về tràn ngập trong giấc mơ của hắn. Chỉnh còn thấy lại cả những ngày hắn còn ở trong viện mồ côi. Một buổi sáng khi bà sơ giám thị đang phạt con Linh vì dám cãi lại lệnh của bà, là nó và hai thằng nữa, thằng Hướng và thằng Vượng chạy men theo hàng rào rồi chui qua lỗ chó ra ngoài. Khi ra đến ngoài phố cả ba đứa đều phải đi ăn xin để sống qua ngày, có khi phải đi đánh giày kiếm sống. Giấc mơ hỗn độn như thế kéo dài cho đến khi nó bị một thằng cũng đánh giày như nó đánh đến liệt một bên tay không còn cử động được nữa thì nó tỉnh lại. Chỉnh cảm thấy mệt mỏi một cách lạ lùng, hắn muốn ngóc đầu lên để nhìn ra ngoài nhưng không nhấc nổi lên nữa nên lại nằm yên. Bên ngoài, qua khe ván, hắn nhìn thấy nắng long lanh trên những lá cây xanh đang đong đưa trong gió.
Chỉnh thèm đi ra ngoài một lúc, nhìn phố phường trong ánh nắng như những ngày hắn còn mạnh khoẻ và đạp xích lô, nhưng hắn không ngóc đầu dậy nổi nữa, thân thể hắn bây giờ như một tảng đá rất nặng hắn không thể nào lay chuyển được, vừa ngóc đầu lên là hắn đã phải đặt xuống ngaỵ Chỉnh nghĩ đến cái chết, chắc là hắn sẽ chết, vì làm sao mà sống được trong cảnh này! Chỉnh định lên tiếng gọi vợ chồng người chủ nhà cứu hắn, đưa hắn đi nhà thương, nhưng hắn nhớ ra ngay cái món nợ ba tháng tiền nhà chưa trả và lời đe dọa của người vợ là sẽ báo công an để tống cổ hắn ra ngoài nên hắn lại thôi.
Bên ngoài hắn vẫn nghe tiếng huyên náo của cuộc sống đầy sinh động, tiếng chửi nhau của hai bà vì hụi hè gì đó, tiếng rao quà bánh và cả tiếng xe cộ chạy trên đường. Tất cả những âm thanh hỗn tạp ấy đối với Chỉnh bây giờ như những tiếng gọi từ một thế giới đầy quyến rũ, nhưng hắn bây giờ là một hòn đá, một hòn đá bên đường bị cuộc đời bỏ quên, hòn đá cũng chẳng thể vươn lên để sống như mọi loài mà nó nhìn thấy. Chỉnh chợt khám phá là hắn đã khóc từ lúc nào khi biết là khoé mắt hắn có một giọt nước mắt chảy xuống.
Mụ Bảy chủ nhà một hôm chợt ngửi thấy mùi hôi thối xông lên nồng nặc. Lúc đầu mụ tưởng có con chuột chết ở đâu đó, nhưng rồi mụ bỗng sực nhớ ra người thuê cái chái nhà mụ bấy lâu nghe nói đau ốm mà cũng không thấy ra khỏi nhà, mụ hô hán lên rồi mọi người ở chung quanh xúm lại, nhưng khi thấy mùi hôi thối xông lên và nhất là khi thấy Chỉnh nằm chương lên trên tấm ván thì người ta không dám đến gần nữa.
Ít lâu sau tin ấy đến tai Ngoan, nàng chợt thở dài...
