Bước xuống sân bay Santa Ana thuộc tiểu bang California, buổi chiều một ngày tháng chín, trời vẩn còn ấm áp. Từ miền đông bắc thu vàng, đến đây theo một hợp đồn g ngắn hạn vừa ký kết với một công ty điện tử trong vùng, tôi khăn gói bước chân đến miền đấ t hứa, như lời ca tụng của đa số dân chúng sống trên giải đất Bắc Mỹ . Theo chương trình, tôi phải lưu lại nơi đây vài tuần để tham dự chương trình thiết kế và thử nghiệm vài bộ phận điện tử; xử dụng trong ngành truyền tin và viển thông. Trời vào chiều, nhưng nắng vẩn còn cao , tôi theo hành khách tiến về cửa ra của phi trường, đây đó nhân viên an ninh phi trường mặc đồng phục và trang bị vủ khí cá nhân qua lại canh gác. Khung cảnh này gợi lại trong tôi quang cảnh của phi trường Tân Sơn Nhất ngày xưa, nơi cha tôi phục vụ ròng rả đến ngày cuối tháng tự Nhưng nơi đây một vùng đất đầy nhân bản sao nay lại trở thành bất an, rồi mai đây sẽ về đâu ?. Không lẻ vận rủi vẩn theo đuổi, vẩn không buông tha những kẻ lưu vong như chúng tôị Không lẻ chỉ vì chúng tôi đã bị đào thảy ngay trên quê hương mình một lần. Không lẻ chỉ vì cha anh chúng tôi đã hy sinh, họ đã gục ngã để chúng tôi được hít thở an lành , dầu là một yên lành không trọn vẹn. Ðể rồi tuổi trẻ chúng tôi cũng phải chịu hất hủi trên chính quê hương mình bởi những người cùng ngôn ngữ màu dạ Hay không lẻ chỉ vì đã được cha anh mặc quân phục vào hàng ngủ để bảo vệ chúng tôi cùng những ai đã sinh sống phía dưới vĩ tuyến mười bảỵ
Rời phi trường , trên đường về khách sạn, tôi cảm thấy an bình hơn. Tuy vậy trên đài phát thanh đâu đó người xướng ngôn viên thông báo tin tức chính trong ngày, vẩn những cảnh giác về an ninh trước sự đe dọa của những phần tử khủng bố. Bất chợt những cảm giác lo âu hiện về trong tâm trí tôi, những cảm giác này tôi ngở đã hoàn toàn ngủ yên từ khi đặt chân lên giải đất nàỵ Nó đã làm tôi sống lại những ngày tết Mậu Thân. Chúng tôi những đứa trẻ đã ngủ không tròn giấc, lòng vẩn phập phòng nghe ngóng những tiếng nổ vọng về từ xạ Chập chờn trong giấc ngủ, chúng tôi đã phải đối diện những quả đạn rình rập rót vào thành phố một cách vô định giửa đêm khuyạ
Tôi đến trình diện công ty sáng sớm hôm sau, người thư ký đưa tôi đến gặp người trưởng phòng kế hoạch. Chúng tôi trao đổi vài câu chào hỏi thường lệ và tôi được đưa đi quan sát cơ sở và phòng thí nghiệm. Trong một khoảnh khắc đầu óc tôi không tài nào nhớ hết tên các nhân viên của chương trình. Nhưng không sao ! Rồi sẽ biết nhau thôi, tôi tự nhủ. Trong phiên họp ngày hôm đó tôi được phân công một số công tác để thiết kế các máy móc điện toán cùng một số máy móc điện tử khác. Công tác đang tiến triển đều đặn thì một hôm tôi khám phá ra rằng có một vài bộ phận bị trục trạc kỷ thuật nên không đáp ứng đòi hỏi của chương trình thử nghiệm. Theo dự đoán của tôi thì chương trình sẽ bị đình trệ , nhưng theo theo khế ước của công ty thì ngày hoàn tất chương trình không thể thay đổị Chúng tôi phải vận dụng hế t mọi kiến thức và làm việc ngày đêm để tìm giải pháp thỏa đáng. Mệ t nhoài vì thiếu ngủ và ăn uống không điều độ . Anh bạn trưởng toán ném cây bút màu lên bàn, ngã người trên ghế buông một câu thòng hằn học
- Thôi ! Bọn mình phải nghỉ ngơi một chút cho đầu óc bớt căng thẳng !
- Ðồng ý ! Tôi cũng hết ý kiến rồi.
Tôi đáp uể oải và ngáp dài
- Uống một ngụm cà phê cho tỉnh nha .
Anh bạn mơì mọc
- Cám ơn tôi không dùng cà phệ... Một cốc nước lạnh sẽ làm tôi dể chịu hơn
Vừa trò chuyện, chúng tôi rời phòng thí nghiệm, khi băng ngang qua hành lang tôi thấy bên ngoài nắng vàng còn đọng trên thềm nên tôi đề nghị
- Hay là tụi mình ra ngoài di dạo một vòng cho thảnh thơi .
- Ðược ! Ý kiến này hay lắm! Anh lấy nước mát đi , mình gặp nhau ngoài ngõ
Anh bạn tán thành ý kiến của tôi ..
Sau một vòng lang thang trong nắng ấm của miền tây nam, chúng tôi dừng bước ngồi nghỉ trên bệ trồng hoa trước cửa công tỵ Buổi chiều dần xuống, chúng tôi trao đổi những mẩu chuyện nhỏ ; bàn về cuộc sống, kinh tế nhưng cũng không quên những mẩu chuyện khôi hàị Nhân viên công ty bắt đầu ra về, một số vội vả đi ngang qua chúng tôi , một số nghiêng đầu chào, một số vẩy taỵ Trong số nhân viên ấy, xuất hiện một dáng người mảnh khảnh nhưng dáng đi mạnh bạo, đầu gối hơi nâng lên trước khi nện gót xuống thềm. Tóc anh đã bạc màu gương mặt hơi xạm với nhiều lớp nhăn, nhưng đôi mắt vẩn sáng nhưng chất chứa một nổi xa xăm. Tất cả tạo cho anh một sự thầm lặng ưu tự Thoạt nhìn tôi thầm nghỉ anh là mẩu người khó tính. Anh dừng bước ngay chúng tôi, vẩy tay chào và nhún vai.
- Chiều rồi, sao mấy anh còn ở đây ? Anh buông câu hỏi .
- Tụi này phải ngủ lại đây đêm nay !!
Tôi đáp nhanh , cười khẩy và hất hàm về phía anh bạn trưởng toán.
- Trời !!!
Người trưởng toán đưa hai bàn tay lên trời như cầu nguyện và cả ba chúng tôi đều cười vuị Qua lời giới thiệu của anh bạn trưởng toán, tôi được biết anh tên Richard Murphy, nhưng bạn bè vẩn thân thiện gọi anh là Rick. Dừng trong giây lát tìm diêm quẹt để châm điếu thuốc lá, Rick kéo một hơi dài và ngửa mặt lên trời thả khóị Anh ngồi lại trò chuyện cùng chúng tôi và được biết tôi đến từ Montreal . Anh càng thích thú hơn khi tôi kể lể về mùa thu lá vàng, mùa đông tuyết ngập đến đầu gốị Bổng Rick chậm rải hỏi bằng một giọng buồn bả
Tiếp theo anh cho tôi biết rằng sau khi giải ngủ anh không tìm được việc làm nơi ấy và không được hưởng quy chế của một cựu chiến binh, vì một lý do nào đó. Anh đã phải bôn ba qua nhiều nơi , sau cùng dừng chân trên miền đất tây nam, và làm việc với công ty này trong nhiều năm quạ Nhìn gương mặt cùng sự chán nản trong lời nóị Tôi đánh bạo hỏi anh.
- Xin lổi, theo tôi doán, có lẽ anh đã tham chiến một thời gian tại Viet Nam ?
Một thoáng ngạc nhiên, nhưng không kém phần rụt rè. Rick nhìn tôi dò hỏị Tôi tiếp lời
- Tôi là người Việt Nam, cha tôi là cựu quân nhân trong Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa.
Sự mừng rở hiện trên gương mặt Rick. Anh gật gù.
- Ah . Anh là dân miền nam.
- Vâng , tôi sinh trưởng tại Saigon
Tôi đáp .
- Nhưng bây giờ đã bị đổi tên !!
Rick nói trong chán nản
Chúng tôi trao đổi những mẩu chuyện về quê hương tôi, một nơi mà bom đạn đã cày nát đất bằng, đốn ngã rừng xanh, san bằng đồi núị Một nơi mà lủ trẻ chúng tôi biết phân biệt giửa tiếng súng trường AK-47 và súng trường M-16, trước khi chúng tôi biết đến tuyệt phẩm Vịnh Ðèo Ngang của Nử Sỉ Hồ Xuân Hương. Một nơi mà lủ trẻ chúng tôi biết phân biệt vủ khí của hai miền nam bắc, biết phân tích tầm sát hại cùng phương pháp tránh đạn, trước khi biết phân tách niềm u uất của Ðại Thi Hào Nguyễn Dụ Như một cuộn băng ghi âm được dịp phát lại , Rick kể cho tôi nghe một số giai thoại buồn vui của anh trong đời quân ngũ. Câu chuyện thêm phần hào hứng, khi anh thấy tôi có một số hiểu biết nhỏ về vủ khí. Tôi cũng không ngần ngại cho anh biết rằng tôi đã trải qua lớp căn bản vủ khí trong lực lượng Nhân Dân Tự Vệ và khóa quân sự học đường của bậc trung học và nếu ngày tháng tư đến chậm hơn một vài năm, thì giờ đây, có lẻ tôi và anh không có dịp ngồi trò chuyện như hôm nay, vì tôi đã chuẩn bị nhập ngũ vào năm 1976.
Tôi cũng không quên đệm thêm câu đùa
- Giá mà có cây M-16 ở đây thì tôi và anh chắc còn vui hơn !!
Rick lắc đầu, xếp ngón tay trỏ và tay cái theo hình khẩu súng lục, hướng vào ngực tôi và cả hai đều cười đắc ý.
Chiều xuống nhanh, mặt trời xắp khuất bóng nơi chân trờị Chúng tôi đứng lên từ giả, anh phải về sớm để tránh kẹt xe trên xa lộ Chúng tôi bắt tay thân mật, tôi giử tay Rick .
- Rick, tôi thành thật cám ơn anh và đồng đội đã phụ giúp cha anh chúng tôi để cho chúng tôi có được tự do trong một thời gian.
Rick nhìn nơi khác , chớp mắt đưa tay che miệng và khịt mủị Rick đã khóc ! Anh đã khóc cho thận phận mộ t người lính già bị hất hủi trên quê hương của anh, khiến anh mất hẳn niềm hảnh diện của một cựu chiến binh. Tôi không khỏi bùi ngùi, nhưng dầu sao Rick cũng được thảnh thơi đi lại trên quê hương anh, anh vẩn được quyền làm con người trong xứ sở của anh khi so sánh số phận của anh cùng các chiến sỉ trong quân lực miền nam.
Sau vài giây Rick giăng tay và chúng tôi xiết chặt vai nhau, như đôi bạn rất thân. Rick giử vai tôi và nhìn thẳng vào mắt .
- Tôi không ngờ có ngày nàỵ!
Rick từ giã , mỉm cười hạnh phúc và bước nhanh về bải đậu xẹ Rick đã cho xe chạy chậm lại khi ngang qua chổ tôi đứng và vẩy tay chào , tôi đưa tay chào anh theo quân kỷ và anh đáp lại bằng một hồi còi xe.
Trong những ngày kế tiếp của chương trình hoạt động, Rick đã sốt sắng giúp đở tôi trong mọi công việc, có lúc tôi rất ngại ngùng vì Rick không trực thuộc chương trình hoạt động của chúng tôi, nhưng Rick vổ vai tôi và tươi cười.
- Eh..! Anh bạn quên rằng mình là đồng minh sao ?
Chúng tôi cười lớn và vung nắm tay cụng vào nhau.
Ngày cuối cùng của chương trình hoạt động, Rick tìm đến thăm tôi , trong phòng thí nghiệm, anh xiết chặt tay tôi và chúc tôi may mắn trở về bình yên . Sau vài giây nhìn nhau chúng tôi xiết chặt vai như đôi bạn thân, trước sự ngạc nhiên của một số nhân viên.
Trên chuyến bay đưa tôi trở về xứ lạnh miền đông bắc, sực tỉnh sau cơn ngủ chập chờn do tiếng động của người hành khách kế bên. Ông ta gấp vội tờ nhật báo cho vừa tầm. Thoáng nhìn hàng chử lớn, đề cập đến viển ảnh chiến tranh trong vùng Trung Ðông cùng hình ảnh một người chiến binh trong bộ đồ trận,tôi bùi ngùi nhìn qua khung cửa phi cợ Một niềm suy tư trở về trong trí, tôi mường tượng xa xăm. Hơn 25 năm trước, buổi trưa của ngày cuối tháng tư , hớt hải cùng gia đình xuôi ngược lánh nạn. Ngày đó tôi có dịp chứng kiến hình ảnh một người chiến binh lẻ loi ngồi gục đầu bên lề đường Trần Quốc Toản giửa rừng người xuôi ngược. Không còn ai còn tâm trí để quan tâm đến anh. Người chiến binh mình trần , vết thương trên vai băng bó sơ sài, máu còn rịn trên người, đôi bàn tay nắm chặt tấm thẻ bài, đôi giầy trận đã bạc màụ Anh là ai ?. Với màu rằn ri của chiếc quần rách nát vài chổ, tôi nhận ra rằng người chiến binh ấy thuộc binh chủng mủ nâụ Anh đã làm tròn sứ mạng của người trai cho tổ quốc nhưng sao lại bị bỏ rơi trong giờ thứ 25 của đất nước. Tôi thầm nghỉ anh đã bị hất hủi trên chính quê hương anh, bởi những người cùng màu da, ngôn ngữ và giờ đây có lẽ đã bị lảng quên. Phải chăng những huân chương lộng lẩy, những buổi liên hoan tưng bừng hay những lần tuyên dương rầm rộ không đáng giá là bao so với một lời cám ơn chân thành. Dù một lời cám ơn đơn sơ cũng đủ làm ấm lòng người chiến binh, một lời cám ơn chân thành cũng đủ mang lại hạnh phúc cho người lính già trước khi họ bị phai dần theo năm tháng.
