Chương 1

Mỗ sinh là con quan đốc học, người thông minh linh lợi, đỗ tú tài, nhà giàụ Khi còn cụ Đốc, học trò cụ đông lắm mà cũng lắm người làm nên: tự án sát cho đến thông kinh, bát, cửu (#1)có cả, cho nên Mỗ sinh chúng bạn nhiều, giao du lắm.

Đến khi Mỗ sinh lên học hậu bổ thì chúng bạn lại nhiều thêm. Nhưng bạn dở thì nhiều, bạn hay thì ít, cho nên Mỗ sinh bị lũ vô lại nó rủ rê: nào cờ bạc, nào rượu chè, nào thuốc phiện, nào cô đầu, không gì là không biết mà không mê.

Những bọn vô lại ấy khéo tán tỉnh lắm. Anh này tán rằng: "Người ta ở đời như cánh hoa, sớm nở chiều tàn, có được mấy! Không ăn chơi cũng thiệt mà cũng tục. Đã sinh ra kiếp làm người; chẳng ăn cũng thiệt chẳng chơi cũng già".

Anh khác lại đan thêm rằng: "Tuy thế nhưng ăn chơi không đủ mùi cũng không gọi là thiệp được. ăn chơi cho đủ mọi mùi; khi buồn thuốc phiện khi vui cô đầu!" vân vân...

ấy đại khái chúng cứ tán hươu tán vượn như thế mà rủ rê Mỗ sinh, tuy cũng có người khuyên can nhưng nước đổ lá khoai không ăn thua gì.

Một hôm Mỗ sinh đi hát với bọn vô lại ấy, khi hát xướng, chè rượu xong, chúng gọi bàn đèn, tập nghề thổi sáo với nhau, cố ép Mỗ sinh phải hút. Mỗ sinh đã thóai thác mãi không chịu hút. Một anh nói rằng:

- Chết! Dễ thường quan anh sợ nghiện chắc. Có hút luôn mới sợ chớ cánh ta thỉnh thoảng hút chơi một vài điếu, bao giờ cho nghiện được.

Anh khác lại nói rằng:

- Phải! Làm trai không biết mùi thuốc phiện cũng hèn.

Lại anh khác nói rằng:

- Tuy ở đời cách chơi cũng nhiều, nhưng nghĩ cho kỹ không gì thú bằng chơi thuốc phiện: này năm ba anh em mình xúm quanh cái bàn đèn nói chuyện, một vài hoa ngồi bên thỉnh thoảng liếc nhìn. .. thì còn gì thú hơn. Vả lại thuốc phiện thực hay: thức đêm, hoặc chơi... hoặc mệt nhọc mà hút một vài điếu thì thấy khỏe ngay, tỉnh ngay.

Mỗ sinh nghe bùi bùi tai hút một điếu; chúng lại ép hút điếu nữa mà nói rằng:

- Thuốc phiện mà hút một điếu là quê, nếu đi chơi với người Hà Nội mà thế thì người ta cười.

Từ đấy mà đi, lần nào đi chơi với bọn ấy cũng có hút, khi một khi hai, nghe chừng Mỗ sinh đã thấy ngon và thích.

Lắm khi lại rủ nhau dăm ba anh chui rúc vào những chỗ có "bàn đèn gạo" mà bỏ ra vài bốn hào mua hút với nhau: nào đi "tua" đi "cập" trông thự, buồn cười.

Dần dà Mỗ sinh thành ra bắt nghiện, hôm nào không hút thì nghe trong mình khó chịu: nhức đầu, sổ mũi, thành ra ngày nào cũng hút nhưng còn giấu giếm vợ con, chưa dám nghênh bàn tĩnh(#2) về nhà.

Những chúng bạn tử tế nghe thấy anh ta mắc nghiện, nhiều bác khuyên can, thậm chí có bác nói tệ rằng:

- Tôi nghe nói Nhà nước sắp có nghị định phát cho những người nghiện mỗi người một cái thẻ đeo vào cổ mà đi mua lấy thuốc phiện mà hút, không ai được mua hộ ai. Thế thì như anh mặt mũi khôi ngô thế này mà có đeo cái thẻ, tay cầm cái hến, coi cũng đẹp đấy nhỉ.

Chú thích:

(1-) Các phẩm tước do triều đình ban tặng; thông kinh là thông kinh sử, bát cửu là bát phẩm, cửu phẩm.

(2-) Bàn đèn thuốc phiện.