Bốn người chồng đang hồi hộp ngồi chờ đợi về tin khai hoa nở nh ụ của những bà vợ đang lâm bồn của mình trong phòng chờ của một nhà thương sản phụ nổi tiếng. Mười phút sau, cô y tá đi ra, vui vẻ nói với người đàn ông thứ nhất:
-- "Xin chúc mừng ông! Ông là cha của hai cháu sanh đôi."
-- "Thật là sự trùng hợp lạ lùng!" Người đàn ông hảnh diện phân trần, "tôi làm trong công ty giao thông hai chiều ấy mà."
Cô y tá đi vào trong rồi nửa tiếng sau, cô đi ra và nói với người đàn ông thứ hai:
-- "Ông là cha của ba cháu song sinh!"
-- "Thật là trùng hợp không thể tưởng tượng!" Ông vừa cười vừa mừng rỡ nói, "tôi là người quản trị của một khác sạn ba sao trong thành phố lớn."
Một tiếng sau, trong khi hai người đàn ông đầu đang phì phà nhả khói tâm sự thì cô tá lại đi ra, chúc mừng người đàn ông thứ ba, một người đang ngồi hồi hộp trong một góc phòng:
-- "Thưa ông, vợ của ông vừa sanh bốn cháu trai kháu khỉnh!"
-- "Thiệt không đó? Cô bảo vợ tôi sanh bốn à?" người đàn ông nửa tin nửa ngờ nói.
-- "Lại có trùng hợp nữa sao!" Cô y tá vội vàng hỏi.
Người đàn ông nói tiếp, "tôi không thể nào tin được! Tôi làm trong một công ty mang tên Thực Phẩm Bốn Mùa."
Khi nghe tin này, mọi người bắt đầu dồn hết sự chú ý sang người đàn ông thứ tự Ông trở nên choáng váng rồi ngất xỉu trên nền phòng. Cô y tá vội chạy đến bên ông, đỡ ông dậy. Một hồi lâu sau khi tỉnh dậy, ông lẩm bẩm lập đi lập lại một câu nói đầy vẻ thất vọng, chán chường và ăn hận:
-- "Phải mà tôi không làm việc cho công ty điện toán thiên niên kỷ!!!" "Phải mà tôi không làm việc cho công ty điện toán thiên niên kỷ!!!"
* * *
Câu nói thản thốt và ăn hận của người đàn ông thứ tư "Phải mà tôi không làm việc cho công ty điện toán thiên niên kỷ!!!" phản ánh một cách điển hình và sinh động cái thái độ "đồng hoá tính logic của các ngẫu nhiên thành chân lý của các sự kiện." Ông lầm nghĩ rằng ông sẽ là cha của một ngàn đứa trẻ song sinh, chỉ vì bị ấn tượng bởi ba trường hợp ngẫu nhiên của những người đàn ông khác! Thật là vô lý làm sao! Bụng dạ con người nào lại có thể chứa đựng một ngàn đứa con. Ấy thế mà ông lại nghĩ là thật rồi hốt hoảng và té xỉu. Thật là khôi hài và đáng tội nghiệp ông. Sự thật thì vợ Ông chỉ sinh một mà thôi.
Phần lớn chúng ta cũng vậy. Chúng ta thường có khuynh hướng đánh đồng tính chất hợp lý của các suy luận, giả thuyết thành chân lý của các sự kiện. Không riêng gì số đông quần chúng, mà đại đa số các triết gia, những người đại diện cho tầng lớp trí thức của xã hội trong các thời đại, cũng vậy. Lịch sử triết học thế giới Đông Tây và kim cổ đã trở nên sai lầm khi nhìn chân lý qua góc độ của logic. Chân lý được họ đồng hoá với logic. Cái gì có logic cái đó là chân lý. Trong thực tế có hàng trăm ngàn sự kiện có logic nhưng trái ngược với chân lý vô cùng, và ngược lại. Chân lý là những cái như chúng đang là, dù cho chúng có chứa đựng các thuộc tính của logic hay không. Chân lý vượt ra khỏi tính logic và phi logic. Chân lý là chân lý của các sự vật như chúng đang hiện hữu. Đó là tính tương duyên và tương thuộc của mọi hiện hữu.
Cuộc đời chứa đầy dẫy sự tình cờ và ngẫu nhiên như vậy đó! Nhiều người có khuynh hướng lý giải sự ngẫu nhiên như một sự an bài của Thượng đế hay đấng Tạo vật, mặc dù chưa ai trong số họ đã thấy biết mặt mủi thật của vị Thượng đế hay đấng Tạo vật này. Người ta đã ghán cho Thượng đế những thuộc tính để biện hộ cho giả định của mình. Nào là Thượng đế là thực tại tuyệt đối. Thượng đế vượt khỏi mọi giả định, suy tư và diễn đạt của con người. Thượng đế siêu vượt mọi giá trị. Ngôn ngữ và kiến thức của con người thật là giới hạn trong khi thượng đế là vô hạn. Lấy cái hữu hạn để lý giải về cái vô hạn là một sai lầm. Nói chung, con người không thể hiểu được Thượng đế. . . Nhưng thật ra Thượng đế nào có hiện hữu bao giờ. Thượng đế xuất hiện trong lịch sử tưởng tượng của loài người lúc đầu dưới hình thức của những gì không lý giải được, và dần dà trở nên tín ngưỡng hoá và triết lý hoá. Nếu có một nguyên nhân khởi thuỷ của vũ trụ thì cái gì là nguyên nhân của cái khởi thuỷ đó? Chỉ cần một câu hỏi như vậy thôi cũng cho thấy được tính mâu thuẩn của các giả định về một Thượng đế bất thật. Nếu thượng đế có mặt thì thật sự Ông là người tàn nhẫn và vô nhân đạo nhất. Ông đã tạo ra giai cấp trong các tạo vật của ông. Ông phân chia con cái của ông thành nhiều màu da và chủng tộc để chúng đấu tranh và cai trị nhau. Ông đã tạo ra thiên tai, lũ lụt, bệnh tật, tai nạn, đau khổ cho toàn thể thọ tạo để khi có ai cầu khẩn van xin, ông ban chút ân huệ. Ôi, ông thượng đế mà người ta tôn thờ do hiểu sai về bản chất duyên khởi và tương thuộc của vũ trụ thật là hiểm ác, bất công và đáng ghê tởm. Trong lịch sử nhân loại có biết bao nhiêu cuộc chiến đẫm máu chỉ vì họ nhân danh ông Thượng đế bất thật đó. Ôi sự sai lầm trong nhận thức đã làm cho vấn đề trở nên vô cùng tồi tệ và đau thương!
