Khoa học cho rằng đôi mắt chỉ là cặp thấu kính, tiếp nhận hình ảnh, đổi thành các xung điện tín hiệu kích thích để não xử lý. Văn vẻ hơn, người ta nói đôi mắt là "cửa sổ của tâm hồn", để qua đó có thể từ trong nhìn ra thế giới xung quanh và từ ngoài nhìn vào thế giới nội tại sâu thẳm. Dù nói thế nào, đôi mắt cũng chỉ được xem như một công cụ, chẳng có gì gọi là tuyệt vời cả. Thực ra, đôi mắt rất quan trọng, rất quý báu, rất kỳ diệu và "hơn cả tuyệt vời".Chả thế mà đôi mắt được đặt ở vị trí cao nhất trên mặt để có thể nhìn ngang, nhìn ngửa, nhìn trên, nhìn dưới, nhìn gần, nhìn xa, nhìn... xuyên qua lớp kính, lớp vải, nhìn vào tận cùng tâm khảm của người.Cũng do tính cẩu thả của "bà mụ" mà đôi mắt có khi quá nhỏ, quá to, quá lồi ra, quá thụt vào. Cộng thêm tính cẩu thả của cha mẹ lúc đứa con còn nằm nôi nên đôi mắt bé mới bị lé kim, lé nặng, "nhìn bụi ớt chết bụi hành", lác, trố, hoặc "bị viền vải tây", hoặc "có mắt không tròng"... Nếu không rơi vào những "sai sót kỹ thuật" đó, đôi mắt có cái tên rất đẹp: mắt nai, mắt phụng, mắt bồ câu... Giai nhân, hoa hậu thì không thể có đôi mắt ti hí như mắt lươn mà it' nhất cũng phải có đôi mắt "lá dăm".Đôi mắt đã ở ngôi cao thì phải có tàn có lọng che chắn. Đó là lông mày và lông mị Rất đáng sợ, khi thấy đôi mày trụi lủi, đôi mi chẳng còn một sợi. Mày và mi, theo tên gọi, chỉ là hai tên "nô tì" của mắt, có nhiệm vụ làm đẹp, làm duyên, làm oai cho mắt. Cụm từ "mi thanh, mục tú" không thể tách rời, vì mắt đẹp mà lông mi quên không mọc, hoặc mọc vô trật tự, hoặc mọc le the thì chẳng thể nào đẹp được. Có lẽ vì lẽ đó mà con người mới tạo ra bút chì kẻ đậm lông mày, vẽ thêm mí và mascara, lông mi giả để "hợp thức hoá" cho thức năng bị khiếm khuyết của lông mày và lông mị Lông mày lá liễu tất nhiên đẹp gấp vạn lần lông mày chổi xể, chổi cùn. Lông mi công vút, tạo cho đôi mắt thêm tí... nhớ nhung chập chờn, chắc chắn phải đẹp gắp triệu lần hai hàng mi lún phún lông măng hoặc le the cỏ gà... Không có đôi mắt, con người không nhận thức được cái đẹp của thiên nhiên, không biểu lộ hết tâm tư tình cảm của mình cho ngoại vật và ngoại nhân được tình ý của người khác. Thế thì, đôi mắt biết nói, biết nghe và biết biểu cảm tất cả hỉ, nộ, ái, ố, lạc, dục, lại không xem là quan trọng và quý báu bậc nhất hay sao?Những tia nhìn, ánh mắt và những cái chớp chớp của đôi mi dù làm người khác mê đắm, tương tư đến độ Ốm lăn ốm lóc, đủ van cũng phải xao động, thổn thức suốt canh thâu và đủ để hạ gục bao đấng anh hào... bà phát.Đôi mắt phụ nữ là bể, là đôi kiếm sắc. Một nhà thơ đã viết: "Mắt em đắm một trời thanh lặng, chết đuối hồn ta với ý thu". Nhà thơ đã ví đôi mắt nàng như cái hồ thu, hoặc mặt nước hồ lăn tăn trong gió thu heo may gờn gợn. Một soạn giả cải lương lại cho rằng: "Mắt em là bể oan cừu", trong khi một nhà thơ khác lại cầu xin: "Em đừng giết ta bằng song kiếm mắt".Đôi mắt tạo ra nhiều tình huống, khiến người ta sung sướng, hy vọng, đợi chờ, chán nản, tuyệt vọng, nhức nhối, tức bực, giận hờn, chê bai, khích bác. Đôi mắt có thể lờ đờ, tinh anh, vụt sáng, quắc lên, cụp xuống, leo lên, đổ hung quang, rực lửa. Đôi mắt biểu thị của những cái nhìn hờ hững, lạnh nhạt, thờ ơ, đắm đuối, cuốn hút... Dù trẻ hay già, người ta vẫn thích nhất là "liếc mắt đưa tình" khi tương ngộ, và "liếc đưa nhau đi rồi, con mắt còn có đuôi" khi chia taỵ Nam giới thường biểu lộ tình cảm mãnh liệt của mình bằng cách "đưa mắt tống tình". Nữ giới thì đằm thắm, kín đáo hơn, chỉ "liếc mắt trao tình". Khi hai cái liếc ấy chạm nhau thì dữ dội hơn binh đao khói lửa, ghê gớm hơn... chập điện đứt cầu chì. Thế nhưng, khi hai cái liếc đều mang một hàm ý thì rõ ràng người ra đã "dò đúng tần số của con tim" rồi. Cái liếc không bao giờ nhằm vào cõi hư không mà phải chọn đối tượng mới liếc. Khi đã chọn đúng đối tượng, cái liếc ấy có mức điện thế khủng khiếp và có cường độ dòng điện mạnh đến độ xuyên qua cả long bào, chiến bào, giật cho con tim của vua chúa và anh hùng hảo hắn chết sững... giữa trận tiền. Tuy nhiên, khi cái liếc ấy hàm ý dỗi hờn, nũng nịu, cũng thừa sức làm mềm những con tim sắt đá nhất.Chỉ trích dẩn sơ sơ như trên cũng đủ kết luận rằng đôi mắt là "trên cả tuyệt vời". Riêng cánh mày râu, đừng khiếp sợ "song kiếm mắt" mà hãy sẵn sàng đón nhận "mũi kiếm ân tình" đó, vì dễ mấy ai được hân hạnh nhận lãnh thứ vũ khí siêu tuyệt đó đâm trúng tim mình một lần !? Hoài-Cảm 