Theo truyền thuyết thì thủy tổ dân tộc Việt Nam là Kinh Dương Vương, hiện còn có mộ tại làng An Lữ, Thuận Thành, Bắc Ninh.

Kinh Dương Vương làm Vua vào khoảng năm Nhâm Tuất (hơn 2000 năm trước Công Nguyên ). Kinh Dương Vương lấy con gái Thần Long là Vua Hồ Động Đình sinh một con trai đặt tên là Sùng Lãm, sau nối ngôi Vua cha niên hiệu là Lạc Long Quân lấy con gái Đế Lai là âu Cơ sinh ra một bọc trăm trứng, một trăm trứng nở ra một trăm người con trai là tổ tiên của người Bách Việt.

Một hôm nhà Vua bảo bà âu Cơ: "Ta là giống Rồng , nàng là giống tiên, thủy hỏa khắc nhau, chung hợp thật khó ". Bèn từ biệt , chia năm chục người con theo mẹ lên núi, năm chục người con theo cha về phía nam miền biển, phong cho con trưởng làm Hùng Vương nối ngôi.

Hùng Vương lên ngôi Vua , đặt quốc hiệu là Văn Lang, đóng đô ở Phong Châu (Bạch Hạc, Vĩnh Phú ), chia nước ra làm 15 bộ:

Văn Lang (Bạch Hạc, Vĩnh Phú ).

Châu Diên ( Sơn Tây ).

Phúc Lộc (Sơn Tây ).

Tân Hưng ( Hưng Hoá- Tuyên Quang ).

Vũ Định ( TháI Nguyên- Cao Bằng ).

Vũ Ninh ( Bắc Ninh ).

Lục Hải ( Lạng Sơn ).

Ninh Hải ( Quảng Yên ).

Dương Tuyền ( Hải Dương ).

Giao chỉ ( Hà Nội, Hưng Yên, Nam Định, Ninh Bình ).

Cửu Chân ( Thanh Hoá ).

Hoài Hoan ( Nghệ An ).

Cửu Đức ( Hà Tĩnh ).

Việt Thường ( Quảng Bình- Quảng Trị ).

Bình Văn ( ? )

Các đời Vua sau đều gọi là Hùng Vương , có 18 đời Vua Hùng Vương. Đặt các tướng văn gọi là Lạc Hầu, tướng võ gọi là Lạc Tướng, con trai Vua gọi là Quan Lang, con gái vua gọi là Mỵ Nương, các quan nhỏ gọi là Bồ Chính.

Nhà nước Văn Lang của các Vua Hùng là nhà nước phôi thai đầu tiên của Việt Nam, còn rất đơn giản, mặc dù mới hình thành nhưng đã cố kết được lòng người. Từ tình cảm cộng đồng dẫn đến ý thức cộng đồng, thể hiện rõ tình đồng bào ruột thịt . Họ bước đầu hiểu được mối quan hệ giữa thiên nhiên và con người thấy được sức mạnh của cộng đồng trong việc làm thuỷ lợi, trao đổi sản phẩm và đấu tranh giữ gìn bản làng, đất nước.

Thời đại Hùng Vương có hai truyền thuyết được loan truyền mãi trong dân gian thể hiện rõ tinh thần đoàn kết của cộng đồng các dân tộc Việt: Phù Đổng Thiên Vương và Sơn Tinh Thủy Tinh.